...ενδιάμεσα βρίσκεται μονάχα η τρύπια αυλαία της απαξίωσης
Στο τελικό στάδιο βρίσκονται τα Περιφερειακά Θέατρα της χώρας από τις ανεξέλεγκτες, τις συνεχώς μειούμενες και άτακτες χρονικά επιχορηγήσεις των συμβαλλομένων μερών των προγραμματικών τους συμβάσεων, αρχής γενομένης από το Υπουργείο Πολιτισμού, από τις Περιφέρειες και τέλος από τους Δήμους στα οποία εδρεύουν. Οι καθυστερήσεις των πενιχρών επιχορηγήσεων, προκαλούν ανασφάλεια, αβεβαιότητα, αδυναμία παραγωγής και έντονα σημάδια παρακμής και οικονομικής μιζέριας. Πολιτική τακτική που καθιστά το θεσμό υποδεέστερο των περιστάσεων, απαξιώνοντάς τον στα μάτια της κοινής γνώμης, με σκοπό ακόμη και την προσπάθεια να πείσουν την τελευταία για μη χρησιμότητά του.
Η κλιμακούμενη απαξίωση του θεσμού εκ μέρους του ΥΠΠΟ την τελευταία τετραετία ξεπέρασε κάθε όριο, αφήνοντας στην ουσία τα ΔΗΠΕΘΕ στην τύχη τους. Από τις προγραμματικές τους συμβάσεις προσθαφαιρούνται όροι και συμφωνίες με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, ενώ το τελευταίο έτος δεν αποτυπώνεται σε αυτές καν η ύπαρξη και οι αρμοδιότητες των καλλιτεχνικών τους διευθυντών. Στην προσπάθειά του το ΥΠ.ΠΟ να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα που αφορούν στην πολιτική της οικονομικής εξαθλίωσης των Περιφερειακών Θεάτρων, το 2013 πρόσθεσε στις προγραμματικές συμβάσεις τους ως συμβαλλόμενα μέρη και τις Περιφέρειες, δίχως όμως οι τελευταίες να δεσμεύονται με οποιονδήποτε τρόπο στην οικονομική τους στήριξη. Ο θεσμός βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα και είναι άγνωστο αν θα εξακολουθήσει να υφίσταται, ενώ διευθυντές, εργαζόμενοι και καλλιτέχνες δίνουν καθημερινές μάχες για την επιβίωση του. Οι αβέβαιες συνθήκες λειτουργίας των ΔΗΠΕΘΕ δημιουργούν παγιωμένη αδυναμία κατάρτισης προγράμματος δράσης σε βάθος χρόνου.
Η μη ανάληψη ευθύνης για την εξαθλίωση που υφίστανται τα ΔΗΠΕΘΕ, θυμίζει σκυταλοδρομία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Μετά την πλήρη εγκατάλειψη του Υπουργείου Πολιτισμού, τη σκυτάλη αναλαμβάνουν οι Δήμοι, αρκετοί εκ των οποίων «χάνουν» τον αγώνα .με πρόσχημα την οικονομική δυσχέρεια, την κρίση, τον Καλλικράτη και το μνημόνιο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου Δήμοι «εναρμονίζονται» με την κεντρική πολιτική τακτική του τύπου «άστο να σβήσει από μόνο του», φοβούμενοι πολιτικό κόστος απέναντι στην ευθεία απόφαση για διάλυση και λύση της επιχείρησής τους. Κλείσιμο που κάποιους θα εξυπηρετούσε, εφόσον θεωρούν «βάρος» την επένδυση στον πολιτισμό. Και πράγματι φαντάζει «βάρος» στους Δημάρχους εκείνους που μέσα από τον πολιτισμό δε διακρίνουν άμεση ανταπόδοση για την επανεκλογή τους. Μια τρανταχτή περίπτωση αποτελεί η σημερινή Δημοτική Αρχή Χίου, όπου παρά τη στήριξη του ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου από χιλιάδες θεατών, δεκάδων σπουδαστών εργαστηρίων και όλων ανεξαιρέτως των Δημοτικών παρατάξεων του νησιού, επιμένει να υποχρηματοδοτεί την επιχείρησή του και να στηρίζει τον πρόεδρο του Διοικητικού της Συμβουλίου, παρά τις αλλεπάλληλες δημόσιες καταγγελίες για αυθαιρεσίες και κακοδιοίκηση. Η περίπτωση του Δήμου Χίου μάλιστα, θυμίζει πολύ την απαράδεκτη τακτική του Δήμου Ροδίων όπου υποχρηματοδοτώντας αρχικά και δευτερευόντως απαξιώνοντας πλήρως το φορέα, κατέληξε στην ντροπιαστική απόφαση κλεισίματος του ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου (Το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου σήμερα παραμένει δίχως χρηματοδότηση, με αψήφιστους ισολογισμούς τριών ετών, κομμένα τηλέφωνα, άμισθους - ανασφάλιστους εργαζόμενους και μέλη συμβουλίου που φοβούνται τυχόν καταλογισμούς διοικητικών "λαθών").
Τα ΔΗΠΕΘΕ επιχορηγούνται πλέον με -50% φτάνοντας αισίως να χρηματοδοτούνται κρατικά με 90.000 euro ετησίως, ήτοι για τα 15 Περιφερειακά μας Θέατρα να διατίθενται 1.350.000 euro. Με τα αβέβαια αυτά ποσά, κάποια εξ αυτών αδυνατούν να καλύψουν ακόμη και τις μισθοδοσίες των εργαζομένων τους, πόσο μάλλον να παράξουν έργο. Στα ταμεία δε των περισσοτέρων έως τα τέλη Δεκέμβρη κάθε έτους, είναι ζήτημα αν καταλήγουν τα δύο τρίτα από το ποσό της ετήσιας χρηματοδότησής τους εκ μέρους του ΥΠ.ΠΟ.
Είναι απαραίτητη όσο ποτέ η εφαρμογή αναπτυξιακής πολιτικής για τα ΔΗΠΕΘΕ με τη θεσμοθέτηση μέτρων δημιουργίας ασφάλειας και απρόσκοπτης λειτουργίας τους, με απαρέγκλιτη προϋπόθεση ενός ρεαλιστικού λειτουργικού και οικονομικού πλαισίου. Κρίνεται αναγκαία η ένταξη των ΔΗΠΕΘΕ σε ένα σταθερό και θεσμοθετημένο πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης και άμεσης εποπτείας των οικονομικών και άλλων συμβατικών υποχρεώσεων όλων των μελών, μέσα από την εφαρμογή συγκεκριμένου ταμειακού χρονοδιαγράμματος.
Το Δη.Πε.Θε. Βορείου Αιγαίου, ακόμη και σε συνθήκες οικονομικής εξαθλίωσης, ουδέποτε έπαψε να παράγει, να προσφέρει ή να στερεί έργο στο μαθημένο από το παρελθόν σε συνεχείς ποιοτικές παραγωγές κοινό του, όπως και στους δεκάδες σπουδαστές των εργαστηρίων του. Αυτό πραγματοποιήθηκε ακόμη και με οικονομική συμβολή των εργαζομένων του θεάτρου και με πολύμηνες καθυστερήσεις πληρωμής τους που άγγιξαν τους δώδεκα μήνες (σήμερα συμπληρώνουν αισίως τους 10). Άλλη βοήθεια για τη συνέχεια του παραγωγικού έργου του ΔΗΠΕΘΕ Β.Α., υπήρξε η εργασιακή προσφορά καλλιτεχνών, που όμως κινδύνευσε να φέρει αντιμέτωπο το Δη.Πε.Θε με τους συνδικαλιστικούς τους φορείς. «Ηρωισμοί» δηλαδή που δε μπορούν να συνεχιστούν.
Ας ανάψουν λοιπόν οι επαΐοντες τα φώτα, ή ας τα σβήσουν τραβώντας και την αυλαία. Οποιαδήποτε ενδιάμεση λύση αποτελεί εξευτελισμό, ντροπή και διασυρμό του οράματος της Μελίνας και όλων όσων μέσα από τον πολιτισμό προσπαθούν να αντέξουν απ'τη λύσσα του Αρμαγεδώνα.
Ο Γιάννης Ζαφείρης είναι καλλιτεχνικός διευθυντής Δη.Πε.Θε. Βορείου Αιγαίου
