ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΛΑΓΚΑΔΑΣ

ΤΟ ΛΩΒΟΚΟΜΕΙΟ ΧΙΟΥ

Eνα μνημείο του 14ου αιώνα που σβήνει παραδομένο στην εγκατάλειψη είναι το λωβοκομείο της Χίου. Η Σπιναλόγκα του Βορείου Αιγαίου, άγνωστη στο ευρύ κοινό, σπουδαίος πολιτιστικός θησαυρός και υπόμνημα μακράς ιστορίας, εκπέμπει σήμα κινδύνου εδώ και χρόνια.
Το αρχιτεκτονικό στολίδι που φιλοξένησε το μακροβιότερο υγειονομικό ίδρυμα στον ελλαδικό χώρο και πρόσφερε ανακούφιση σε χιλιάδες ασθενείς καταρρέει αφημένο εδώ και χρόνια στη μοίρα του.
Προσωπικά αντικείμενα των αρρώστων, είδη εξοπλισμού, αρχεία και ιατρικά είδη σαπίζουν εντός των κτιρίων ή γίνονται λεία στα χέρια επιτηδείων.

Το παλιό λωβοκομείο ρημάζει στην αδιαφορία
Για περισσότερους από έξι αιώνες το λωβοκομείο άνοιγε την αγκαλιά του σε χανσενικούς και η λειτουργία του διεκόπη μόνο μεταξύ των ετών 1822 και 1835, όταν το νησί ερήμωσε λόγω της Μεγάλης Σφαγής.
Σχεδόν πενήντα χρόνια αργότερα, το 1881, καταστράφηκε από τον μεγάλο σεισμό που έπληξε τη Χίο, ενώ στην αυγή του 20ού αιώνα και με τη συνδρομή της Λονδινείου Επιτροπής και ευπόρων Χίων που ζούσαν στη βρετανική πρωτεύουσα και το Παρίσι, κατασκευάστηκαν εκ θεμελίου οι υπερσύγχρονες για την εποχή εγκαταστάσεις που στέγασαν για νοσηλεία 250 ασθενείς.
Πρόκειται για 16 περίπτερα, τα δεκατέσσερα εκ των οποίων αποτελούνται από δύο δωμάτια και τα δύο εξ αυτών από ένα. Κάθε δύο περίπτερα μοιράζονταν κοινόχρηστους χώρους εξυπηρέτησης όπως κουζίνα και τουαλέτα.
Το ίδρυμα συνιστούσε πρωτοπορία τόσο από άποψη υλικών ανέσεων και τεχνολογικού εξοπλισμού όσο και από άποψη επιπέδου της ιατρικής έρευνας που διεξαγόταν στις εγκαταστάσεις του. «Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι διέθετε μαρμάρινους λουτήρες, με ζεστό νερό, ξεχωριστούς για άνδρες και γυναίκες ασθενείς και σύστημα θέρμανσης, κάτι πρωτοποριακό για την εποχή.
Τα οικήματα είχαν αλεξικέραυνο, έγινε ειδική κατασκευή για την προμήθεια άφθονου νερού και αποχετευτικού δικτύου, ενώ κάποια από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τον εξοπλισμό είχαν εισαχθεί από την Αγγλία.
Επίσης, οι ασθενείς συμμετείχαν ως βάση δεδομένων σε επιστημονικές εργασίες που πραγματοποιούνταν από το 1880 και μετά» λέει ο ιατρός ρευματολόγος κ. Ανδρέας Μιχαηλίδης, διδάκτορας Ιστορίας της Ιατρικής, ο οποίος έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή με θέμα «Προνοιακά και νοσηλευτικά Ιδρύματα στη Χίο των αρχών του 20ού αιώνα».
Διασώζονται
«Τα οικήματα που διασώζονται έχουν χτιστεί το 1909», εξηγεί ο κ. Μιχαηλίδης. «Βρίσκονται σε σχετικά καλή κατάσταση με τις εξωτερικές όψεις να διασώζονται ανέπαφες. Δεν έχουν, όμως, δεχτεί οποιαδήποτε συντήρηση από το 1959, οπότε το λωβοκομείο έπαψε να λειτουργεί και οι εναπομείναντες ασθενείς -8 στον αριθμό- μεταφέρθηκαν στο θεραπευτήριο Λοιμωδών Νόσων στην Αγία Βαρβάρα. Ως εκ τούτου το κτίριο, ένα πανέμορφο νεοκλασικό σπάνιας αρχιτεκτονικής, έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα».
Στις εγκαταστάσεις περιλαμβάνονται επίσης ο ναός του Αγίου Λαζάρου, ο οποίος έχει ανακαινιστεί από τον σύλλογο που συστήθηκε για την προστασία του και η εκκλησία της Αγίας Υπακοής, η οποία έχει γκρεμιστεί από τον Εγκέλαδο του 1881.
«Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι εντός των εγκαταστάσεων υπάρχουν ακόμη κλίνες, είδη ιματισμού, αρχεία, ιατρικά εργαλεία και μηχανήματα, ενώ στο ιατρείο υπάρχουν ακόμη φιαλίδια με τα φάρμακα που χρησιμοποιούσαν οι γιατροί», συνεχίζει ο κ. Μιχαηλίδης. «Ομως όλα αυτά λεηλατούνται καθημερινά».
Κάτοικοι
Να μετατραπεί σε μουσείο
Η πλούσια κληρονομιά που έχει αφήσει η λειτουργία του Λωβοκομείου τόσο σε υλικά αγαθά όσο και σε ιστορική μνήμη ωθούν τους πολίτες της Χίου και τους τοπικούς φορείς, οι οποίοι έχουν συγκροτήσει σχετική επιτροπή, να ζητούν τη μετατροπή του χώρου σε μουσείο με την απαραίτητη φροντίδα.
Ο κ. Μιχαηλίδης προσθέτει πως «αυτό θα είχε ιδιαίτερη αξία, καθώς το λωβοκομείο δεν ήταν μια αποθήκη ψυχών όπως η Σπιναλόγκα, αλλά ένας χώρος νοσηλείας ασθενών. Ηταν ίδρυμα περίθαλψης, με ιατρείο και γιατρούς που πληρώνονταν από την Κοινότητα Χίων, ένας χώρος όπου εφαρμόστηκαν θεραπείες και γράφτηκε ιστορία»...
Το χρονικό: Χτίστηκε το 1378 από τους Γενοβέζους
Από ανάχωμα στη λέπρα, στον σεισμό και στην ανακαίνιση
Χτισμένο από τους Γενοβέζους το 1378 μ.Χ. το λωβοκομείο της Χίου είχε ως σκοπό να ανακόψει την εξάπλωση της λέπρας η οποία έβλαπτε τα οικονομικά συμφέροντα των κατακτητών.
Αλλωστε, όπως εξηγεί στη διατριβή του ο κ. Μιχαηλίδης, λόγω της κομβικής θέσης που διατηρούσε η Χίος στις θαλάσσιες οδούς επικοινωνίας και εξαιτίας του εμπορικού της ρόλου, η νοσηρότητα ήταν πολύ υψηλή στην τοπική κοινωνία ήδη από τον 10ο αιώνα.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι η λειτουργία του λεπροκομείου συνεχίστηκε ακατάπαυστα, με αποτέλεσμα προεπαναστατικά ο αριθμός των οικημάτων του να φτάνει σε αριθμό τα 30 με δυνατότητα φιλοξενίας 150 ασθενών.
Κατά την καταστροφή του 1822, όλοι οι τρόφιμοι του ιδρύματος σφαγιάστηκαν πλην πέντε ασθενών οι οποίοι διεσώθησαν κρυμμένοι σε στοά μέσα από την οποία διέρχεται το ποτάμι που περνά μπροστά από την εκκλησία της Παναγίας. Τα επόμενα χρόνια το Λωβοκομείο γνώρισε άνθηση, με αλλεπάλληλες ανακαινίσεις, διαμόρφωση των κήπων του, φιλοξενία ασθενών από άλλα μέρη της Ελλάδας και την αδιάλειπτη συνδρομή των εύπορων Χίων.
Αναθεμελίωση
Το 1909, ύστερα από τον όλεθρο του σεισμού και έπειτα από σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, το ίδρυμα αναθεμελιώθηκε με σχέδια του μηχανικού Ιωάννη Μπερικέτη.
Το 1933 το Λωβοκομείο περιελάμβανε 14 περίπτερα, εστιατόριο, μαγειρείο, αποθήκη, 2 λουτρά, πλυντήριο, τον ιερό ναό του Αγίου Λαζάρου και νεκροταφείο, όπου όσοι απεβίωναν θάβονταν σε ανώνυμους αριθμημένους τάφους για λόγους κοινωνικού στιγματισμού.
Ιδιοκτησιακό
Εργασίες που δεν έγιναν ποτέ
Αρκετά περιπεπλεγμένο είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς του λωβοκομείου, το οποίο αποτελεί ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου. Τα οικήματα και η ακίνητη περιουσία του ανήκουν στον Οίκο Αγάπης, στο Διοικητικό Συμβούλιο του οποίου πρόεδρος είναι ο εκάστοτε δεσπότης Χίου. Πριν από λίγα χρόνια ο Οίκος Αγάπης υπέγραψε προγραμματική σύμβαση με τον Δήμο Χίου, για να πραγματοποιηθούν ορισμένες εργασίες οι οποίες δεν ξεκίνησαν ποτέ. Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Χίου κ. Πολύδωρος Λαμπρινούδης με δήλωσή του στο «Εθνος» σημείωσε τα εξής: «Ο χώρος είναι γεμάτος σκουπίδια, ενώ γίνονται συνεχώς κλοπές ακόμη και από πέτρες ή μάρμαρα. Επειδή τα κτίρια αυτά βρίσκονται σε καλό σημείο, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για φοιτητική εστία ή λέσχη του Πανεπιστημίου, σε περίπτωση που περισσέψουν κάποια κονδύλια από αυτά που είχε υποσχεθεί η Περιφέρεια στην προηγούμενη Δημοτική Αρχή για επεμβάσεις σε άλλες περιοχές της Χίου».
Κατερίνα Ροββά
εθνοσ

ΜΥΡΣΙΝΙΔΙ ΠΑΡΑΛΙΑ

ΣΠΑΡΤΑ ΚΑΙ ΧΕΡΙΣΙΑ ΜΑΚΑΡΟΝΙΑ

Το σπαρτο είναι ενα φυτο που είναι διαδεδομένο στη Βόρεια Χίο και το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν χερίσια μακαρόνια


Μακαρονια Χερισια
(Απο το βιβλιαρακι Χιωτικες Παραδοσιακες Συνταγες που κυκλοφορησε το 1998 το Γυμνασιο--Λυκειο Καλλιμασσιας)

1 κιλο αλευρι
1/2 φλυτζανι λαδι
1/2 κουταλια της σουπας αλατι
κλαδακια σπαρτου

Σε μια λεκανη βαζουμε το αλευρι, το λαδι και το αλατι.
Ριχνουμε χλιαρο νερο (οσο σηκωσει) και ζυμωνουμε μεχρι να γινει η ζυμη σφιχτη.
Παιρνουμε ενα κλωναρι μακρυ σπαρτου και κοβουμε βωλαρακια ζυμη.
Τα τριβουμε γυρω στο σπαρτο στο τραπεζι, και μετα βγαζουμε το σπαρτο και στο μακαρονι μενει η τρυπα.
Τα απλωνουμε σε τριχιες η κοσκινα για να στεγνωσουν και την αλλη μερα ειναι ετοιμα.
Για να τα μαγειρεψουμε τα ριχνουμε σε βραστο αλατισμενο νερο.
Τα σερβιρουμε με σκετη σαλτσα ντοματα και τριμενο ξερομυζηθρο

Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ ΣΤΟ ΜΥΡΣΙΝΙΔΙ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Δέσποινας Ψώρρα-Λούρου

Βγαίνοντας από τον οικισμό του Βροντάδου και προχωρώντας προς την Λαγκάδα καθώς ατενίζουμε τις όμορφες ακτές, ξεπροβάλλει σαν να υπήρχε από πάντα εκεί πάνω στα βράχια, το Μοναστήρι της Μυρτιδιώτισσας. Την ιερά μονή Μυρσινιδίου την ίδρυσε ο ιερομόναχος Χριστόφορος Σερέμελης βάζοντας εκεί την εικόνα που είχε βρει κοντά στη θάλασσα. Τον Ιούλιο του 1887 έκτισε αρχικά πάνω στο βράχο έναν ευκτήριο οίκο. Επειδή όμως προσέρχονταν αρκετοί μοναχοί για να μείνουν εκεί συνέχισε να κτίζει κελιά και τελικά ο ευκτήριος οίκος διαμορφώθηκε σε μονή. Το1897 άρχισε η οικοδόμηση του Ναού η οποία τελείωσε σε τρία χρόνια. Ο μοναχός Χριστόφορος συνάντησε αρκετές δυσκολίες από τις τουρκικές αρχές, παρόλα αυτά όμως συνέχισε και διεκπαιρέωσε το έργο του. Ο Ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ολοκληρώθηκε και τα εγκαίνια τελέστηκαν στις 4 Ιουλίου του 1900 από τον τότε Μητροπολίτη Χίου Κωνσταντίνο Δεληγιάννη. Ο Χριστόφορος εν τω μεταξύ χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης και έγινε Ηγούμενος της Μονής συνεχίζοντας το έργο του. Ίδρυσε βιβλιοθήκη στη Μονή που περιελάμβανε αξιόλογα έγγραφα καθώς και βιβλία. Επίσης φρόντισε να κτιστεί ο Ναός του Αγίου Χριστόφορου στον περίβολο της Μονής. Το μοναστήρι ήταν μια ανοιχτή αγκαλιά για τους ταλαιπωρημένους από τους Τούρκους αλλά και από το σεισμό του1881 ανθρώπους. Το 1898 με κτητορική πράξη που έγινε στη Μητρόπολη Χίου, παραχωρήθηκαν στη μονή, ο Ναός των Αγίων Αναργύρων Λαγκάδας ως μετόχι και ο Ναός του Αγίου Μακαρίου στο Βροντάδο. Μετά το θάνατο του ηγουμένου Χριστόφορου Σερέμελη το 1921 τον διαδέχτηκε ο Αμβρόσιος Μίχαλος που βρισκόταν από μικρή ηλικία κοντά του. Ο ηγούμενος Αμβρόσιος συνέχισε με ζήλο το έργο του προκατόχου του, αγόρασε μάλιστα από την κοινότητα του Βροντάδου την γύρω περιοχή, με σκοπό να καλλιεργήσει τη γη για να μπορούν να διαβιώνουν οι μοναχοί αλλά και να έχει κάποια έσοδα η μονή. Επίσης αναβάθμισε την βιβλιοθήκη συγκεντρώνοντας καθετί που αφορούσε τη Χίο. Σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και με το φιλανθρωπικό του έργο και με τη βοήθεια του στην Εθνική Αντίσταση. Στο Μερσινίδι βρήκαν παρηγοριά πολλές εξαθλιωμένες από τον πόλεμο και την κατοχή, οικογένειες. Ο ηγούμενος Αμβρόσιος βοήθησε πολύ κόσμο να περάσει στα παράλια της Μικράς Ασίας αλλά και πολλούς συμμάχους στρατιώτες και αξιωματικούς για να μπορέσουν να φτάσουν στη βάση τους και να ενωθούν με το συμμαχικό στρατό. Πέθανε το1948 αφήνοντας ένα πραγματικά μεγάλο έργο πίσω του. Έτσι τον διαδέχτηκε ο ιερομόναχος και μετέπειτα Αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Γεραζούνης, ο οποίος συνέχισε επάξια το έργο των προκατόχων του. Από το 1994 που πέθανε, η μονή έχει χάσει την αίγλη της, αλλά μεγάλη προσπάθεια καταβάλλει ο μοναχός Βικέντιος για τη συντήρηση και τη συνέχιση της λειτουργίας της μονής. Κάθε χρόνο πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στο μοναστήρι την παραμονή και την ημέρα του πανηγυριού της Μυρτιδιώτισσας, στις 24 Σεπτεμβρίου όπου γιορτάζεται η εύρεση της εικόνας της Παναγίας μέσα στις μυρσινιές στα Κύθηρα. Κλείνουμε τη σύντομη αναδρομή μας στην ιστορία της μονής της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας με την παράκληση η χάρη Της να μας βοηθάει και να είναι πάντα κοντά μας.

"ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ"

H γλύπτρια Μαίρη Παπακωνσταντίνου, απευθύνει πρόσκληση για την παρουσία του βιβλίου της "Γλυπτική διαδρομή",που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 24 Αυγούστου 2011 και ώρα 20.00 μ.μ., στο Αίθριο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος "Μαρία Τσάκου"