Μέτρα για τον περιορισμό χρήσης της πλαστικής σακούλας θα επιδιώξει η κυβέρνηση, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων, που θα είναι έτοιμο τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος, τα μέτρα, που ενδέχεται να περιλαμβάνουν και εθελοντική συμφωνία με τον κλάδο της λιανικής πώλησης για την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων συσκευασίας, που είναι ένα από τα τέσσερα ρεύματα προτεραιότητας του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού προβλέπονται επίσης δράσεις επικοινωνίας και δημοσιότητας με στόχο την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με τη χρήση της πλαστικής σακούλας. Σε έγγραφο που διαβιβάστηκε στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα από τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος επίσης αναφέρεται ότι το υπουργείο εξετάζει τη δυνατότητα χωριστής συλλογής της πλαστικής συσκευασίας, αλλά και της κοινής χωριστής συλλογής πλαστικών και μετάλλων.
Το υπουργείο έχει ήδη κάνει κάποιες πρώτες επαφές με τον Σύνδεσμο Βιομηχανίας Πλαστικών Ελλάδος για το ζήτημα της καλύτερης διαχείρισης των αποβλήτων από τη διαδικασία παραγωγής. Με τον ΣΕΛΠΕ, όπως δηλώνει κορυφαίο στέλεχός του στην «Κ», δεν έχει υπάρξει ακόμα κάποια προσέγγιση για το θέμα της πλαστικής σακούλας. Ο Σύνδεσμος πάντως δηλώνει πρόθυμος να συζητήσει οτιδήποτε θα είχε θετική επίπτωση στο οικολογικό αποτύπωμα των μελών του.
Υπενθυμίζεται ότι το 2005, ο ΣΕΣΜΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας) είχε απευθύνει έκκληση στο υπουργείο Ανάπτυξης για την κοστολόγηση της πλαστικής σακούλας στα καταστήματα, ως μέτρο περιορισμού της χρήσης της. Μεγάλοι παίκτες της αγοράς όμως είχαν αντιταχθεί στην πρόταση και δεν προχώρησε. Το 2008, ο Δήμος Αθηναίων ξεκίνησε πιλοτική πρωτοβουλία για την αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας, σε συνεργασία με εννιά μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα. Το πρόγραμμα δεν είχε συνέχεια.
Τον περασμένο Απρίλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε σχέδιο νόμου, βασισμένο σε πρόταση της Κομισιόν, που προβλέπει τη μείωση της χρήσης λεπτών πλαστικών σακουλών κατά 80% ώς το 2019, με έτος βάσης το 2010. Ως ενδιάμεσο στόχο, η κατανάλωση πλαστικών σακουλών πρέπει να έχει μειωθεί κατά 50% ώς το 2017. Για να προχωρήσει η νομοθετική διαδικασία, πρέπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τη νέα του σύνθεση, να ορίσει νέο εισηγητή (θα γίνει τον Σεπτέμβριο) και να επιβεβαιώσει την αρχική ψηφοφορία. Στη συνέχεια, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη, υπό την αιγίδα της ιταλικής προεδρίας, ώσπου να εγκριθεί το σχέδιο της Οδηγίας στην τελική του μορφή.
Επιβαρυντικά στοιχεία
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (εκθέσεις της Biointelligence Service για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2011), η Ελλάδα είχε το χαμηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών στην Ε.Ε. - μόλις 8%, έναντι μέσου όρου 21% και 34% της πρωτοπόρου Γερμανίας. Ηταν επίσης μία από μόλις τέσσερις χώρες στην Ευρώπη μη μηδενικά ποσοστά ενεργειακής ανάκτησης των πλαστικών απορριμμάτων, ενώ το ποσοστό ανακύκλωσης στις οικιακές πλαστικές σακούλες ήταν κάτω από 1%. Σημειώνεται ότι σε έξι χώρες – Γερμανία, Ελβετία, Σουηδία, Νορβηγία, Δανία και Βέλγιο – το ποσοστό ανάκτησης, μέσω είτε ανακύκλωσης είτε ενεργειακής αξιοποίησης – ξεπερνούσε το 85%.
Η τυπική πλαστική σακούλα αποτελείται κατά 100% από πολυαιθυλένιο, το οποίο προέρχεται από αργό πετρέλαιο. Για να διαλυθεί πλήρως απαιτούνται 400 έως 500 χρόνια. Ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης χρησιμοποιεί περίπου 198 πλαστικές σακούλες τον χρόνο, εκ των οποίων περίπου το 90% είναι πολύ λεπτές (πάχους μικρότερου των 0,05 χιλιοστών). Ο μέσος Γερμανός χρησιμοποιεί μόλις 71 πλαστικές σακούλες τον χρόνο· ο μέσος Ελληνας, 269.
Επί του παρόντος, η Eurostat δεν συλλέγει στοιχεία για τη χρήση πλαστικών σακουλών, ενώ τα κράτη-μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να παρέχουν στοιχεία για τον αριθμό ή το βάρος των πλαστικών σακουλών που καταναλώνουν οι πολίτες τους. Οπως σημειώνουν πηγές της Κομισιόν, «αυτό θα αλλάξει αν η πρότασή μας γίνει αποδεκτή: θα θεσμοθετηθεί η υποχρέωση ετήσιας καταγραφής του μεγέθους της κατανάλωσης».
Το υπουργείο έχει ήδη κάνει κάποιες πρώτες επαφές με τον Σύνδεσμο Βιομηχανίας Πλαστικών Ελλάδος για το ζήτημα της καλύτερης διαχείρισης των αποβλήτων από τη διαδικασία παραγωγής. Με τον ΣΕΛΠΕ, όπως δηλώνει κορυφαίο στέλεχός του στην «Κ», δεν έχει υπάρξει ακόμα κάποια προσέγγιση για το θέμα της πλαστικής σακούλας. Ο Σύνδεσμος πάντως δηλώνει πρόθυμος να συζητήσει οτιδήποτε θα είχε θετική επίπτωση στο οικολογικό αποτύπωμα των μελών του.
Υπενθυμίζεται ότι το 2005, ο ΣΕΣΜΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας) είχε απευθύνει έκκληση στο υπουργείο Ανάπτυξης για την κοστολόγηση της πλαστικής σακούλας στα καταστήματα, ως μέτρο περιορισμού της χρήσης της. Μεγάλοι παίκτες της αγοράς όμως είχαν αντιταχθεί στην πρόταση και δεν προχώρησε. Το 2008, ο Δήμος Αθηναίων ξεκίνησε πιλοτική πρωτοβουλία για την αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας, σε συνεργασία με εννιά μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα. Το πρόγραμμα δεν είχε συνέχεια.
Τον περασμένο Απρίλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε σχέδιο νόμου, βασισμένο σε πρόταση της Κομισιόν, που προβλέπει τη μείωση της χρήσης λεπτών πλαστικών σακουλών κατά 80% ώς το 2019, με έτος βάσης το 2010. Ως ενδιάμεσο στόχο, η κατανάλωση πλαστικών σακουλών πρέπει να έχει μειωθεί κατά 50% ώς το 2017. Για να προχωρήσει η νομοθετική διαδικασία, πρέπει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τη νέα του σύνθεση, να ορίσει νέο εισηγητή (θα γίνει τον Σεπτέμβριο) και να επιβεβαιώσει την αρχική ψηφοφορία. Στη συνέχεια, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη, υπό την αιγίδα της ιταλικής προεδρίας, ώσπου να εγκριθεί το σχέδιο της Οδηγίας στην τελική του μορφή.
Επιβαρυντικά στοιχεία
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (εκθέσεις της Biointelligence Service για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2011), η Ελλάδα είχε το χαμηλότερο ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών στην Ε.Ε. - μόλις 8%, έναντι μέσου όρου 21% και 34% της πρωτοπόρου Γερμανίας. Ηταν επίσης μία από μόλις τέσσερις χώρες στην Ευρώπη μη μηδενικά ποσοστά ενεργειακής ανάκτησης των πλαστικών απορριμμάτων, ενώ το ποσοστό ανακύκλωσης στις οικιακές πλαστικές σακούλες ήταν κάτω από 1%. Σημειώνεται ότι σε έξι χώρες – Γερμανία, Ελβετία, Σουηδία, Νορβηγία, Δανία και Βέλγιο – το ποσοστό ανάκτησης, μέσω είτε ανακύκλωσης είτε ενεργειακής αξιοποίησης – ξεπερνούσε το 85%.
Η τυπική πλαστική σακούλα αποτελείται κατά 100% από πολυαιθυλένιο, το οποίο προέρχεται από αργό πετρέλαιο. Για να διαλυθεί πλήρως απαιτούνται 400 έως 500 χρόνια. Ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης χρησιμοποιεί περίπου 198 πλαστικές σακούλες τον χρόνο, εκ των οποίων περίπου το 90% είναι πολύ λεπτές (πάχους μικρότερου των 0,05 χιλιοστών). Ο μέσος Γερμανός χρησιμοποιεί μόλις 71 πλαστικές σακούλες τον χρόνο· ο μέσος Ελληνας, 269.
Επί του παρόντος, η Eurostat δεν συλλέγει στοιχεία για τη χρήση πλαστικών σακουλών, ενώ τα κράτη-μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να παρέχουν στοιχεία για τον αριθμό ή το βάρος των πλαστικών σακουλών που καταναλώνουν οι πολίτες τους. Οπως σημειώνουν πηγές της Κομισιόν, «αυτό θα αλλάξει αν η πρότασή μας γίνει αποδεκτή: θα θεσμοθετηθεί η υποχρέωση ετήσιας καταγραφής του μεγέθους της κατανάλωσης».
