Αμέσως μετά την Μικρασιατική καταστροφή χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες αναζήτησαν καταφύγιο σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Αρκετοί, όμως, καταφύγανε και στη Συρία. Σήμερα 3.700.000 Σύριοι έχουν ξεσπιτωθεί και εγκαταλείψει τη χώρα τους και 6.500.000 - τα μισά παιδιά - έχουν αναζητήσει καταφύγια σε άλλες περιοχές μέσα στη Συρία εξαιτίας της βίας και του πολέμου. 120.000-200.000 είναι τα θύματα, η συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προσφέρει άσυλο ή δυνατότητα εγκατάστασης μόλις σε 33.000 Σύριους πρόσφυγες από το 2013 μέχρι σήμερα.
Οι τραγικές εικόνες στα νησιά, με πιο πρόσφατη τη διάσωση του σκάφους με τους 600 πρόσφυγες από Συρία, Ιράκ και Κουρδιστάν, μας υπενθυμίζουν ότι η Ελλάδα ως Κράτος-Μέρος του διεθνούς συστήματος προστασίας και βοήθειας είναι πάλι απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει με ανθρωπιστικό και οργανωμένο τρόπο την εξελισσόμενη κρίση.
Πλησιάζοντας η συνδιάσκεψη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στις 9 Δεκεμβρίου, στη Γενεύη της Ελβετίας, τα κράτη αλλά και οι κοινωνίες πρέπει να πάρουν ξεκάθαρη θέση σε σχέση με τους Σύριους πρόσφυγες. Καθώς ο χειμώνας πλησιάζει απειλητικός, περισσότεροι πρόσφυγες θα αναζητούν άλλες λύσεις και θα προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη χωρίς να υπάρχουν νόμιμοι δρόμοι που να τους δίνουν μια τέτοια δυνατότητα.
Οι εικόνες με πρόσφυγες από τη Συρία - κι άλλες εμπόλεμες περιοχές, όπως το Ιράν και το Αφγανιστάν - που στοιβάζονται μέσα σε σαπιοκάραβα ρισκάροντας τη ζωή τους για να φύγουν από εμπόλεμες περιοχές και να βρουν ένα φιλόξενο μέρος αλλά στο τέλος στοιβάζονται σε ακατάλληλους χώρους ως ανθρώπινα απόβλητα, πρέπει να ξυπνήσουν ξανά την ανθρωπιά μας. Ως κοινωνία έχουμε βιώσει παρόμοια δράματα στο παρελθόν και κανονικά δεν θα έπρεπε να τα έχουμε σβήσει από τη συλλογική μνήμη. Θα έπρεπε να δείχνουμε μεγαλύτερη ευαισθησία απέναντι σε απελπισμένους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον θάνατο και να δούμε πώς τους συμπαραστεκόμαστε με οργανωμένο τρόπο. Δεν πρέπει να μας φοβίζουν οι απελπισμένοι πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν ή το Ιράκ αλλά η αδυναμία των κυβερνήσεων να οργανώσουν στοιχειωδώς τις υπηρεσίες που χρειάζονται για την αντιμετώπιση μιας αυξανόμενης ανθρωπιστικής κρίσης, της μεγαλύτερης μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
«ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ»: Οι προτάσεις μας
Κι όμως ρεαλιστικές λύσεις μπορεί να υπάρξουν προς όφελος όλων. Πολλά από τα προβλήματα θα εξέλειπαν αν - σε συνεργασία με τους διεθνούς οργανισμούς - υπήρχαν νόμιμοι δρόμοι εισόδου για τους Σύριους και άλλους πρόσφυγες, όπως επιτάσσουν το διεθνές δίκαιο και, ειδικότερα, η Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων του 1951 και τα άλλα συναφή διεθνή και περιφερειακά κείμενα τα οποία η Ελλάδα έχει εξάλλου θέσει σε ισχύ στο έδαφός της. Η αποφυγή της πλήρους εφαρμογής των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας για τους πρόσφυγες δεν είναι προς όφελος κανενός.
Η Ευρώπη δεν έχει μια ολοκληρωμένη πολιτική μπροστά σε αυτή την αυξανόμενη κρίση, παρά τις πιέσεις και την κινητοποίηση ανθρωπιστικών οργανώσεων, διεθνών οργανισμών όπως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες αλλά και πολιτικών κομμάτων, όπως οι Πράσινοι.
Η κυβέρνηση, η αυτοδιοίκηση και οι φορείς στην Ελλάδα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τι θέλουν. Προτιμούν ταλαιπωρημένοι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται ως σκουπίδια ή να υπάρχουν κέντρα υποδοχής, με συμμετοχή εκπροσώπων κι άλλων Κρατών Μελών (το ευρωπαϊκό πλαίσιο και πόροι υπάρχουν), γνωρίζοντας έτσι ποιος μπαίνει στην χώρα και στην Ευρώπη αλλά και ποιος δικαιούται προστασίας και που μπορεί να πάει; Αποδέχονται την βάρβαρη αντιμετώπιση ανθρώπων που προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους ή επιδιώκουν να οργανώσουν, αξιοποιώντας διαθέσιμα μέσα, την ανθρωπιστική και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο στήριξη, προστασία και κοινωνική ένταξη των συνανθρώπων μας, που σήμερα είναι κατατρεγμένοι, χθες όμως μπορεί να είχαν έρθει στη χώρα ως τουρίστες και να είχαν γίνει δεκτοί με χαρά;
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» καλούμε όλους/ες να εκφράσουν με έμπρακτο τρόπο την αλληλεγγύη τους όχι μόνο προς τους πρόσφυγες και καταδιωκόμενους αλλά και προς τους νησιώτες στη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο, την Τήλο, την Κρήτη, την Σύμη, την Λέρο που αγωνίζονται με κάθε τρόπο να βοηθήσουν μπροστά στη σοβαρή ανθρωπιστική κρίση.
Τα τελευταία χρόνια τόσο ο πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων, Νίκος Χρυσόγελος, όσο και πράσινοι ευρωβουλευτές από άλλες χώρες είχαν αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες αλλά κι επισκεφθεί νησιά όσο και κέντρα κράτησης με στόχο την προώθηση μιας συνεκτικής, ανθρωπιστικής και ρεαλιστικής πολιτικής μπροστά στην ανθρωπιστική κρίση που μεγαλώνει.
Οι «ΠΡΑΣΙΝΟΙ – ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» θεωρούμε ότι πρέπει:
- να βελτιωθούν και να γίνουν πραγματικά κέντρα υποδοχής τα κέντρα (κράτησης;) που υπάρχουν σήμερα στα νησιά Σάμος, Χίος, Λέσβος, και είναι υπερπλήρη και να δημιουργηθούν, μέσα από ουσιαστικό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες, και σε άλλα νησιά, κέντρα υποδοχής με την συμμετοχή εκπροσώπων κι άλλων κρατών – μελών, ώστε να αναλαμβάνουν από κοινού το μερίδιο της ευθύνης που τους αντιστοιχεί. Στα Δωδεκάνησα και στην Κρήτη για παράδειγμα δεν υπάρχει κανένα κέντρο υποδοχής και screeningcenter,
- να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα οι διαδικασίες ώστε να μην στοιβάζονται υπερβολικά πολλοί άνθρωποι για πολλές εβδομάδες στα κέντρα αυτά.
Με δεδομένο ότι Ευρωπαϊκοί πόροι και το κατάλληλο ευρωπαϊκό πλαίσιο υπάρχουν, η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να αξιοποιήσει τα διαθέσιμα εργαλεία.
- Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανοχή στην παραβίαση από τις δημόσιες αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τις διαδικασίες εισόδου και συνοριακών ελέγχων. Να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη κι εξειδικευμένη μεταναστευτική αρχή που να είναι σε θέση να διαχειριστεί τα σύνθετα θέματα που σχετίζονται με τις μεταναστευτικές ροές και τους αιτούντες άσυλο αλλά και με την τήρηση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι νόμιμοι δρόμοι εισόδου, ειδικά για άτομα που πιθανά δικαιούνται καθεστώς προστασίας, καθώς και ουσιαστικές παρεμβάσεις και ολοκληρωμένες δράσεις κοινωνικής και εργασιακής ένταξης προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών θα επέλυε προβλήματα παράνομων κυκλωμάτων, γκετοποίησης περιοχών και πληθυσμών, αλλά και απώλειες ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο.
Ορισμένα νούμερα που θα πρέπει να μας αφυπνίσουν
Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπάρχει τόσος μεγάλος αριθμός ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις εστίες τους για να σώσουν τη ζωή τους. 50.000.000 άτομα, σύμφωνα με τον ΟΗΕ - τα μισά παιδιά, συχνά χωρίς γονείς - προσπαθούν να ξεφύγουν από περιοχές πολέμου, εθνικών εκκαθαρίσεων, τρομοκρατίας, εμφυλίων, βομβαρδισμών, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, βασανιστηρίων, εξωδικαστικών εκτελέσεων. Οι περισσότεροι αναζητούν καταφύγιο σε γειτονικές περιοχές ή χώρες, συγκριτικά ελάχιστοι αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 3.700.000 Σύριοι πρόσφυγες εκτός συνόρων της Συρίας, εκ των οποίων 3.200.000 έχουν ζητήσει επίσημα να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες, ενώ υπολογίζεται ότι 6.500.000 – τα μισά παιδιά - έχουν καταφύγει σε άλλες περιοχές μέσα στην ίδια τη χώρα.
Το 97% των εκτός συνόρων προσφύγων φιλοξενούνται σε καταυλισμούς στις γειτονικές με τη Συρία χώρες, στην Ιορδανία (613.259), στην Τουρκία (832.508), στο Ιράκ (215.369) και στον Λίβανο (1.175.504).
Ο Λίβανος και η Τουρκία, που αδυνατούν πια να εξασφαλίσουν – παρά την βοήθεια του ΟΗΕ και των ανθρωπιστικών οργανώσεων - τις βασικές ανάγκες των προσφύγων, περιορίζουν πλέον την πρόσβαση στα σύνορά τους. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) υπολογίζει ότι το 10% περίπου των Σύριων προσφύγων στη Μέση Ανατολή, την Τουρκία και τη Βόρεια Αφρική, πάνω από 370.000 άτομα, έχουν ανάγκη μετεγκατάστασης. Το Γραφείο Προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών εκτιμάει ότι απαιτείται η μετεγκατάσταση τουλάχιστον 100.000 προσφύγων το 2015 και 2016. Εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για να φιλοξενούν 220.000 ανθρώπους φιλοξενούν σήμερα πάνω από 1.600.000 άτομα.
Παρά τα εκατομμύρια Σύριων προσφύγων, οι ευρωπαϊκές χώρες φιλοξενούν ελάχιστους. Από το 2013, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προσφέρει άσυλο ή δυνατότητα εγκατάστασης μόλις σε 33.000 πρόσφυγες από τη Συρία. Η Γερμανία έχει φιλοξενήσει τους περισσότερους, 28,500, ενώ 12 Κράτη Μέλη έχουν δεχθεί συνολικά 5000 πρόσφυγες. Η Νορβηγία δέχθηκε μόλις 1000 Σύριους πρόσφυγες το 2014, ενώ το 2015 θα δεχθεί άλλους 500. Η Γαλλία ανακοίνωσε ότι θα δεχθεί επίσης άλλους 500, όσους περίπου είχε δεχθεί και το 2014. Το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι θα φιλοξενήσει το 2015 περίπου 300 πρόσφυγες, από τους οποίους οι 225 από τη Συρία και το Ιράν, ιδιαίτερα από μειονοτικές περιοχές. Η Ολλανδία θα δώσει στέγη σε 500 Σύριους πρόσφυγες μέσα σε 3 χρόνια (2013-2015), ενώ απορρίφθηκε πάντως η πρόταση του Ολλανδικού κοινοβουλίου να αυξηθεί ο αριθμός των προσφύγων κατά 250 ακόμα Σύριους.
Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε όλη την ΕΕ καλούν τα ευρωπαϊκά κράτη να δώσουν στέγη σε περισσότερους πρόσφυγες από τη Συρία. Μια συμμαχία ΜΚΟ στη Βρετανία ζήτησε με ανοικτή επιστολή της από τον Κάμερον να φιλοξενήσει 10.000 πρόσφυγες από τη Συρία το 2015. Μέχρι τώρα η Βρετανία έχει στεγάσει μόλις 100 Σύριους πρόσφυγες.
