Νέος αποικιακός εκπολιτισμός;

του Δημοσθένη Δαββέτα

Παρότι από το τέλος του 2014 το ΝΑΤΟ έχει πάψει επισήμως να μάχεται στο Αφγανιστάν και παρότι ακόμη έχει συμφωνηθεί η οριστική του αποχώρηση το 2014, εν τούτοις, ο Αφγανός πρόεδρος Ασράφ Γκάνι, ζήτησε παράταση των δυτικών δυνάμεων στην χώρα του, εφ’ όσον χρειαστεί.

Όπως και στο Ιράν ή στην Λιβύη, έτσι και στο Αφγανιστάν, άλλη μία Νατοϊκή επιχείρηση εκδημοκρατισμού από το 1980 απέτυχε. Από τις χώρες του ΝΑΤΟ η Αμερική, στα 13 χρόνια παρουσίας της στο Αφγανιστάν ξόδεψε 700 δις δολάρια, είχε 2.356 νεκρούς στρατιώτες και ασχολήθηκε περισσότερο απ’ όλα με την υπόθεση αυτή. Βέβαια μετά τις επιθέσεις της 11^ης Σεπτεμβρίου, οι Η.Π.Α. δεν είχαν άλλη επιλογή παρά την επιθετική απάντηση. Αυτή είχε δύο στάδια: Το πρώτο υλοποιήθηκε με την επίθεση της C.I.A. το 2001, όπου με την βοήθεια της βόρειας συμμαχίας (των Τατζίκων και  Ουζμπέκων) υπό την ηγεσία του στρατηγού Μασούντ, νίκησαν τους Ταλιμπάν και τους σκόρπισαν τριγύρω. Ενθουσιασμένοι από τη νίκη τους πέρασαν στο δεύτερο στάδιο της στρατηγικής τους, που στηρίχτηκε στην συμφωνία της Βόννης τον Δεκέμβριο του 2001. Αυτή φιλοδοξούσε να πετύχει την ανοικοδόμηση, τον εκδημοκρατισμό και την ανάπτυξη του Αφγανιστάν, όπως στα «αποικιακά» όνειρα του Ζυλ Φερύ που οραματίστηκε μια αποικιοκρατία εκπολιτισμού.

Η στρατηγική όμως της Ουάσιγκτον λάθεψε δυο φορές. Πρώτον δεν ζήτησαν από το Πακιστάν την απομάκρυνση των Ταλιμπάν από τις συνοριακές τους ζώνες και δεύτερον, ανέθεσαν το δύσκολο έργο της ανοικοδόμησης και εκπολιτισμού στους στρατιώτες του ΝΑΤΟ, ξεχνώντας ότι οι Αφγανοί αγρότες δεν θα δεχόντουσαν ποτέ έναν ξένο στρατιωτικό να περπατά οπλισμένος στα μέρη τους. Αυτή η μορφή «εκπολιτισμού» διαφέρει από αυτήν του 19^ου αι. Τότε η απώλεια ζωών ήταν μέσα στο ρίσκο, ενώ τώρα όλα γίνονται για να αποφεύγεται κάτι τέτοιο. Τότε έμεναν χρόνια στις περιοχές και τις γνώριζαν καλά, ενώ τώρα μένουν λίγο (ειδικά σύμμαχοι όπως Γάλλοι, Ιταλοί κλπ.) και κάθε τόσο αλλάζουν με άλλους. Τότε η αποφασιστικότητά τους ήταν τέτοια που δεν υπήρχε επιστροφή δίχως νίκη, ενώ τώρα όλα είναι πιθανά. Οι ως τώρα «εκπολιτιστικές» εμπειρίες ξαναφέρνουν τη Δύση μπροστά στο ερώτημα: Ή θα σταματήσει ο αποικιακός εκπολιτισμός ή θα ξαναρχίσει. Η ως τώρα κατάσταση ημιμέτρων δείχνει ότι δεν θα αργήσει η επανεκκίνηση των μηχανών της Δυτικής συνείδησης για μια νέα πιο αποφασιστική μορφή «εκπολιτισμού».

Δημοσθένης Δαββέτας