Λιθί
Το
Λιθί, χωριό νοτιοδυτικά της Χίου 23,5 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη,
χαρακτηρίζει η μεσαιωνική αρχιτεκτονική και οι μεγάλες εκτάσεις μαστιχόδεντρων . Το τοπωνύμιο προέρχεται από το «Αληθής Λιμένας» όπως ονομάστηκε από παλιούς ταξιδιώτες. Το χωριό είναι χτισμένο πάνω σε ύψωμα και έχει θέα το Αιγαίο πέλαγος ενώ οι ακτίνες του Ήλιου που το στολίζουν κατά τη δύση του το κάνουν ακόμη πιο όμορφο. Είναι ένα κλασσικό ψαροχώρι του οποίου το επίνειο φέρει το ίδιο όνομα και είναι γεμάτο ψαροταβέρνες και κατοικίες για παραθερισμό. Η υπέροχη θάλασσα με τη λεπτή άμμο να λαμπυρίζει στο φως του ήλιο, αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες.
Μεστά
Τα Μεστά είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα χωριά αλλά το πιο απομακρυσμένο μεσαιωνικό χωριό στα νότια (35 χιλιόμετρα από την πόλη). Χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο (14ος, 15ος αιώνας) και η μορφή και η αρχιτεκτονική του είναι μοναδικές. Τα σπίτια είναι χτισμένα δίπλα-δίπλα χωρίς κενά ενώ αφήνουν δυο πύλες για είσοδο στο εσωτερικό του χωριού. Τα δρομάκια είναι στενά και τα περισσότερα από αυτά έχουν καμάρες από πάνω. Το χωριό είναι χτισμένο σαν λαβύρινθος προκειμένου οι πειρατές να χάνονται και να μην μπορούν να φτάσουν στο κέντρο του χωριού όπου υπήρχαν τα πιο σημαντικά κτίρια. Ο τρόπος που είναι χτισμένα τα σπίτια τους επέτρεπε να μετακινούνται στις σκεπές χωρίς να φαίνονται. Αποτελεί δηλαδή ένα φρούριο τετράγωνο, γωνιακής δομής. Σήμερα μπορούμε να δούμε ίχνη από τοιχογραφίες ενώ υπάρχουν πολλά μαγαζάκια με παλαιά πράγματα που δίνουν έναν επιπλέον τόνο στη γραφικότητα του χωριού. Αξιοσημείωτα είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο (χιώτικη ξυλογλυπτική) του 1833 καθώς και η θολωτή Βασιλική εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη. Το λιμάνι των Μεστών απέχει 4 χιλιόμετρα από το χωριό.
Πυργί
Το Πυργί , είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Νότιας Χίου και πήρε το όνομα του από τον κεντρικό αμυντικό πύργο που υπάρχει στην κεντρική πλατεία του χωριού, ο οποίος σήμερα είναι ερειπωμένος. Το Πυργί είναι και αυτό κτισμένο σαν κάστρο: τα σπίτια, διώροφα και τριώροφα, είναι χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο χωρίς πόρτες και παράθυρα προς το εξωτερικό παρά μόνο στο εσωτερικό του χωριού, σχηματίζουν με αυτόν τον τρόπο ένα τείχος που προφύλαγε το χωριό. Χαρακτηριστικό στοιχείο του χωριού που προσελκύει πολλούς επισκέπτες είναι η διακόσμηση των σπιτιών ακόμη και της εκκλησίας. Πρόκειται για ένα μοναδικό σύστημα στολισμού, τα λεγόμενα ξυστά: τα κτίρια «περνιούνται» με ένα καλό επίχρισμα στην αρχή, ένα δεύτερο με μαύρη άμμο και ένα τρίτο και όταν ακόμη είναι μαλακό οι τεχνίτες το χαράζουν σχηματίζοντας σχέδια από γεωμετρικά σχήματα (κύκλους, τρίγωνα, τετράγωνα κλπ). Το χωριό επίσης είναι γνωστό και για τον ιδιαίτερο γρήγορο πυργούσικο χορό του και για τα πανηγύρια που γίνονται στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Ολύμποι
Οι Ολύμποι είναι ένα μεσαιωνικό χωρίο του 14ου αιώνα, απέχει 31 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και βρίσκεται ανάμεσα στο Πυργί και τα Μεστά, γι αυτό και «μιμείται» την αρχιτεκτονική τους. Είναι και αυτό το χωριό σαν κάστρο: τα σπίτια σφιχτά κτισμένα χωρίς παράθυρα και πόρτες προς τα έξω, σχηματίζουν ένα συμπαγές σχήμα σαν τείχος, με σκοπό την τότε προστασία των κατοίκων από τους πειρατές και για την καλύτερη καλλιέργεια των μαστιχόδεντρων. Στις γωνίες υπήρχαν μικροί πυργίσκοι ενώ καταφύγιο αποτελούσε ο κεντρικός πύργος ύψους 20 μέτρων στο κέντρο του χωριού. Οι κάτοικοι είχαν τη δυνατότητα να μπουν και να βγουν από μια κεντρική πόρτα (Κάτω Πόρτα). Όπως στα Μεστά, στους Ολύμπους ήταν κατασκευασμένες εγκάρσιες στοές προκειμένου να υποστηρίζουν τις κατασκευές. Στους Ολύμπους αξίζει να δει κανείς την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.
Εμπορειός
Ο Εμπορείος είναι το επίνειο του Πυργιού και απέχει 5 χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο των Μαστιχοχώρων. Στην περιοχή άνθισε το εμπόριο (από κει πήρε και το όνομα) και όπως μαρτυρούν τα διάφορα ευρήματα μετά από ανασκαφές, η περιοχή ήταν σχετικά πλούσια. Παλιά βρισκόταν και ο οικισμός Λευκώνιο του οποίου τα ευρήματα χρονολογούνται 3000 χρόνων και βρίσκονται στο μουσείο της Χίου. Δίπλα στον Εμπορείο βρίσκεται η πιο όμορφη παραλία της Χίου, τα Μαύρα Βόλια, με τα καταγάλανα νερά της. Πήρε το όνομα της από τα μαύρα βότσαλα της παραλίας, λόγω της λάβας ενός κοντινού ηφαιστείου (Ψάρωνας). Τα μαύρα αυτά βότσαλα μαζί με άσπρα στολίζουν τα δάπεδα σε αυλές κυρίως εκκλησιών και αποτελούν τα λεγόμενα Βοτσαλωτά (μωσαϊκά δάπεδα), στοιχεία της χιώτικης νοοτροπίας.
Αρμόλια
Τα Αρμόλια απέχουν 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και είναι το χωριό των κεραμικών. Οι Αρμολούσοι έχουν παράδοση στην κατασκευή και τη διακόσμηση κεραμικών στάμνες, βάζα, κανάτες, κούπες, κύπελλα, ήλιους κλπ. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει και να αγοράσει αυτά τα έργα τέχνης ως ενθύμιο της ιδιαίτερης χιώτικης αγγειοπλαστικής, καθώς και να δει και τον τροχό του αγγειοπλάστη. Αξιοσημείωτο είναι και το εικονοστάσι του Αγίου Δημητρίου κοντά στην κεντρική πλατεία, που χρονολογείται από το 1744 καθώς και το μοναστήρι του Βρετού πάνω από το χωριό, όπου οι Γενοβέζοι είχαν εγκαθιδρύσει το διοικητικό αρχοντικό των Μαστιχοχώρων, ένα μεσαιωνικό μνημείο το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα.
χαρακτηρίζει η μεσαιωνική αρχιτεκτονική και οι μεγάλες εκτάσεις μαστιχόδεντρων . Το τοπωνύμιο προέρχεται από το «Αληθής Λιμένας» όπως ονομάστηκε από παλιούς ταξιδιώτες. Το χωριό είναι χτισμένο πάνω σε ύψωμα και έχει θέα το Αιγαίο πέλαγος ενώ οι ακτίνες του Ήλιου που το στολίζουν κατά τη δύση του το κάνουν ακόμη πιο όμορφο. Είναι ένα κλασσικό ψαροχώρι του οποίου το επίνειο φέρει το ίδιο όνομα και είναι γεμάτο ψαροταβέρνες και κατοικίες για παραθερισμό. Η υπέροχη θάλασσα με τη λεπτή άμμο να λαμπυρίζει στο φως του ήλιο, αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς επισκέπτες.
Μεστά
Τα Μεστά είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα χωριά αλλά το πιο απομακρυσμένο μεσαιωνικό χωριό στα νότια (35 χιλιόμετρα από την πόλη). Χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο (14ος, 15ος αιώνας) και η μορφή και η αρχιτεκτονική του είναι μοναδικές. Τα σπίτια είναι χτισμένα δίπλα-δίπλα χωρίς κενά ενώ αφήνουν δυο πύλες για είσοδο στο εσωτερικό του χωριού. Τα δρομάκια είναι στενά και τα περισσότερα από αυτά έχουν καμάρες από πάνω. Το χωριό είναι χτισμένο σαν λαβύρινθος προκειμένου οι πειρατές να χάνονται και να μην μπορούν να φτάσουν στο κέντρο του χωριού όπου υπήρχαν τα πιο σημαντικά κτίρια. Ο τρόπος που είναι χτισμένα τα σπίτια τους επέτρεπε να μετακινούνται στις σκεπές χωρίς να φαίνονται. Αποτελεί δηλαδή ένα φρούριο τετράγωνο, γωνιακής δομής. Σήμερα μπορούμε να δούμε ίχνη από τοιχογραφίες ενώ υπάρχουν πολλά μαγαζάκια με παλαιά πράγματα που δίνουν έναν επιπλέον τόνο στη γραφικότητα του χωριού. Αξιοσημείωτα είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο (χιώτικη ξυλογλυπτική) του 1833 καθώς και η θολωτή Βασιλική εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη. Το λιμάνι των Μεστών απέχει 4 χιλιόμετρα από το χωριό.
Πυργί
Το Πυργί , είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Νότιας Χίου και πήρε το όνομα του από τον κεντρικό αμυντικό πύργο που υπάρχει στην κεντρική πλατεία του χωριού, ο οποίος σήμερα είναι ερειπωμένος. Το Πυργί είναι και αυτό κτισμένο σαν κάστρο: τα σπίτια, διώροφα και τριώροφα, είναι χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο χωρίς πόρτες και παράθυρα προς το εξωτερικό παρά μόνο στο εσωτερικό του χωριού, σχηματίζουν με αυτόν τον τρόπο ένα τείχος που προφύλαγε το χωριό. Χαρακτηριστικό στοιχείο του χωριού που προσελκύει πολλούς επισκέπτες είναι η διακόσμηση των σπιτιών ακόμη και της εκκλησίας. Πρόκειται για ένα μοναδικό σύστημα στολισμού, τα λεγόμενα ξυστά: τα κτίρια «περνιούνται» με ένα καλό επίχρισμα στην αρχή, ένα δεύτερο με μαύρη άμμο και ένα τρίτο και όταν ακόμη είναι μαλακό οι τεχνίτες το χαράζουν σχηματίζοντας σχέδια από γεωμετρικά σχήματα (κύκλους, τρίγωνα, τετράγωνα κλπ). Το χωριό επίσης είναι γνωστό και για τον ιδιαίτερο γρήγορο πυργούσικο χορό του και για τα πανηγύρια που γίνονται στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Ολύμποι
Οι Ολύμποι είναι ένα μεσαιωνικό χωρίο του 14ου αιώνα, απέχει 31 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και βρίσκεται ανάμεσα στο Πυργί και τα Μεστά, γι αυτό και «μιμείται» την αρχιτεκτονική τους. Είναι και αυτό το χωριό σαν κάστρο: τα σπίτια σφιχτά κτισμένα χωρίς παράθυρα και πόρτες προς τα έξω, σχηματίζουν ένα συμπαγές σχήμα σαν τείχος, με σκοπό την τότε προστασία των κατοίκων από τους πειρατές και για την καλύτερη καλλιέργεια των μαστιχόδεντρων. Στις γωνίες υπήρχαν μικροί πυργίσκοι ενώ καταφύγιο αποτελούσε ο κεντρικός πύργος ύψους 20 μέτρων στο κέντρο του χωριού. Οι κάτοικοι είχαν τη δυνατότητα να μπουν και να βγουν από μια κεντρική πόρτα (Κάτω Πόρτα). Όπως στα Μεστά, στους Ολύμπους ήταν κατασκευασμένες εγκάρσιες στοές προκειμένου να υποστηρίζουν τις κατασκευές. Στους Ολύμπους αξίζει να δει κανείς την Τράπεζα των Ολύμπων, ένα διώροφο κτίριο με μακρόστενες αίθουσες που βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση.
Εμπορειός
Ο Εμπορείος είναι το επίνειο του Πυργιού και απέχει 5 χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο των Μαστιχοχώρων. Στην περιοχή άνθισε το εμπόριο (από κει πήρε και το όνομα) και όπως μαρτυρούν τα διάφορα ευρήματα μετά από ανασκαφές, η περιοχή ήταν σχετικά πλούσια. Παλιά βρισκόταν και ο οικισμός Λευκώνιο του οποίου τα ευρήματα χρονολογούνται 3000 χρόνων και βρίσκονται στο μουσείο της Χίου. Δίπλα στον Εμπορείο βρίσκεται η πιο όμορφη παραλία της Χίου, τα Μαύρα Βόλια, με τα καταγάλανα νερά της. Πήρε το όνομα της από τα μαύρα βότσαλα της παραλίας, λόγω της λάβας ενός κοντινού ηφαιστείου (Ψάρωνας). Τα μαύρα αυτά βότσαλα μαζί με άσπρα στολίζουν τα δάπεδα σε αυλές κυρίως εκκλησιών και αποτελούν τα λεγόμενα Βοτσαλωτά (μωσαϊκά δάπεδα), στοιχεία της χιώτικης νοοτροπίας.
Αρμόλια
Τα Αρμόλια απέχουν 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και είναι το χωριό των κεραμικών. Οι Αρμολούσοι έχουν παράδοση στην κατασκευή και τη διακόσμηση κεραμικών στάμνες, βάζα, κανάτες, κούπες, κύπελλα, ήλιους κλπ. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει και να αγοράσει αυτά τα έργα τέχνης ως ενθύμιο της ιδιαίτερης χιώτικης αγγειοπλαστικής, καθώς και να δει και τον τροχό του αγγειοπλάστη. Αξιοσημείωτο είναι και το εικονοστάσι του Αγίου Δημητρίου κοντά στην κεντρική πλατεία, που χρονολογείται από το 1744 καθώς και το μοναστήρι του Βρετού πάνω από το χωριό, όπου οι Γενοβέζοι είχαν εγκαθιδρύσει το διοικητικό αρχοντικό των Μαστιχοχώρων, ένα μεσαιωνικό μνημείο το οποίο διατηρείται μέχρι σήμερα.
