Κυκλοφόρησε από τις τοπικές χιακές εκδόσεις «ΑΙΓΕΑΣ» το βιβλίο: Η θεατρικότητα των χιακών εθίμων
του εορτολογίου. Πρωτοχρονιάτικα καραβάκια, Λάζαροι (1ος τόμος) της φιλολόγου Στέλλας Τσιροπινά, με
προλεγόμενα του καθηγητή του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και
Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βάλτερ
Πούχνερ.
Όπως ο ίδιος ο
καθηγητής γράφει, μεταξύ άλλων, στο προλογικό του σημείωμα:
«Η θεατρικότητα
των χιακών εθίμων του εορτολογίου. Πρωτοχρονιάτικα καραβάκια, Λάζαροι, Χίος,
εκδόσεις Αιγέας 2012, μία μονογραφία, οποία θα επεκταθεί σε τρεις τόμους,
προέρχεται από την ογκώδη διδακτορική διατριβή της συγγραφέως: Λανθάνουσα και έκδηλη θεατρικότητα
στις επιβιώσεις των χιακών εθίμων του εορτολογίου, η οποία υποστηρίχθηκε με
επιτυχία, τον Σεπτέμβριο του 2010, στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών
του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ο τόμος αυτός,
μετά από μία εμπεριστατωμένη εισαγωγή στα “Ιστορικά, γεωγραφικά, δημογραφικά
και οικονομικά δεδομένα των νησιών Χίου,
Οινουσσών και Ψαρών”, ασχολείται με την εμβρυική θεατρικότητα δύο χιακών
εθίμων: πρόκειται για τα Πρωτοχρονιάτικα
καραβάκια και τους Πασχαλινούς Λαζάρους. Ο
δεύτερος τόμος θα είναι αφιερωμένος στην έκδηλη θεατρικότητα των χιακώναποκριάτικων
εθίμων και ο τρίτος θα
συμπεριλάβει έθιμα λανθάνουσας θεατρικότητας, όπως οι αναστάσιμοι φανοί, ορουκετοπόλεμος,
το “εν ορχήσει” τραγούδι του
Αγίου Γεωργίου, ο Κλήδονας και το μοιρολόι της Παναγίας (...).
Με το σωστό
ερευνητικό ένστικτο η κ. Τσιροπινά, εκπρόσωπος της μαχόμενης εκπαίδευσης στην
επαρχία, περιορίστηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα της,, τη Χίο, με το πλούσιο
υπόβαθρο σε παραστατικά δρώμενα. Το πλουσιότατο υλικό, ιστορικό και σύγχρονο,
τεκμηριώνει (…) κάτι που είναι χαρακτηριστικό για την πορεία των εθίμων (…): τη
θεατροποίησή τους στην εποχή του τουρισμού και των ΜΜΕ. Αυτή η εξέλιξη είναι
ιδιαίτερα έκδηλη στα Πρωτοχρονιάτικα
καραβάκια (…), έθιμο που έχει
εξελιχθεί στη Χίο σε σκηνικό διαγωνισμό, με περίτεχνα κατασκευάσματα ομοιωμάτων
των πολεμικών και άλλων πλοίων, με ναύτες, αξιωματικούς και καπετάνιους, αλλά
και στους Λαζάρους, όπου
το ταπεινό ομοίωμα του “τετραήμερου” εξελίσσεται σε περίτεχνες κούκλες, με
πολυτελείς ενδυμασίες είτε
σύγχρονα βαφτιστικά (…).
Η ανάδειξη, τεκμηρίωση και περιγραφή
των κοινωνικών και μορφολογικών εξελίξεων των παλαιών εθίμων στη σημερινή μας
εποχή είναι ιδιαίτερα πολύτιμη, γιατί αποδεικνύει πως η δεύτερη (φολκλορική)
ύπαρξη των παλαιών εθίμων, μετά την απώλεια της πίστης στη μαγικοθρησκευτική
διάσταση των δρωμένων (…) έχει μια δική της αισθητική και κοινωνική
λειτουργικότητα, μια δυναμική που δεν αναπαράγει το παρελθόν, αλλά οδηγεί στο
μέλλον.
Ο ανά χείρας
τόμος, τόσο στο ξεφύλλισμα, όσο και στο διάβασμα, προκαλεί στον αναγνώστη μία
σπάνια ευδαιμονία, όχι μόνο για το πλούσιο εικονογραφικό του υλικό, το οποίο
εκτείνεται από παλαιές φωτογραφίες έως την οπτική τεκμηρίωση των τελευταίων
εξελίξεων, όσο και για τα εμπνευσμένα της κείμενα, όπου η αγάπη για την
ιδιαίτερη πατρίδα της και η αγάπη για τα παιδιά και τη νεολαία ισορροπεί με τη
βαθειά και διά ζώσης γνώση του υλικού και τη μεθοδική παρουσίασή του• η
ζυγισμένη αναλογία εικόνων και κειμένων μετατρέπει την ανάγνωση σε απόλαυση
(..).
Είναι μια
μονογραφία που εμπλουτίζει τόσο τη λαογραφία, όσο και τη θεατρολογία, την
κοινωνιολογία και την τοπική ιστορία, τις επιστήμες του πολιτισμού της νεολαίας
και της επαρχίας. Είμαι βέβαιος ότι όποιος αναγνώστης φτάσει έως την τελευταία
σελίδα του βιβλίου (…) θα συμμεριστεί το δικό μου ενθουσιασμό».
