ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ (21 - 25 ΟΚΤΩΒΡΗ) ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Δ.Σ. του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών με αφορμή την πρόσφατη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι, τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στο Πέραμα και τη γενικότερη εγκληματική δράση του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής, ομόφωνα κηρύσσει την εβδομάδα 21-25 Οκτώβρη, ως εβδομάδα αντιφασιστικής δράσης στα σχολεία.

Η εβδομάδα αυτή θα κορυφωθεί την Πέμπτη 24 Οκτώβρη στις 6.30μμ στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο με:

·        Αντιφασιστική Εκδήλωση με θέμα: «Το φαινόμενο του φασισμού και ο διαπαιδαγωγικός ρόλος του δασκάλου στο σχολείο» με ομιλητή τον κ. Αλεξίου Αθανάσιο, καθηγητή Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου 

·        Προβολή ταινίας «Ο μεγάλος Δικτάτωρ» του Τσάρλι Τσάπλιν στις 8.30μμ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου μας, συναισθανόμενο την ευθύνη του δασκάλου και της νηπιαγωγού στις κρίσιμες ημέρες, που βρίσκεται ο τόπος παίρνει την πρωτοβουλία να προχωρήσει στην πραγματοποίηση αντιφασιστικής εβδομάδας, με εκδηλώσεις και αποστολή  ενός πρώτου υλικού για τη γιορτή της 28^ης Οκτωβρίου, θεωρώντας ότι ο ρόλος του δασκάλου στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και του λαού απέναντι στη βαρβαρότητα της εκάστοτε εξουσίας, όχι απλά είναι σημαντικός, αλλά καθοριστικός, αφού καθημερινά ‘χτίζει’ τη συνείδηση της αυριανής γενιάς των εργαζομένων.

Οφείλουμε και το απαιτούν οι σημερινές πολιτικές συνθήκες να διαμορφώσουμε συνειδήσεις που θα σέβονται τον Άνθρωπο, θα καλλιεργούν τις ουμανιστικές αρχές και αξίες και θα εμπνέουν στη νέα γενιά τα ιδανικά του ανθρωπισμού.

Θεωρούμε ότι ο φασισμός και ο ναζισμός είναι γνήσια τέκνα του καπιταλιστικού συστήματος και αυτό υπηρετούν. Δεν το αντιστρατεύονται, παρά τη δήθεν αντισυστημική φρασεολογία τους.

Αποτελούν  την πιο καταπιεστική μορφή που παίρνει το σύστημα προκειμένου να διαιωνίσει την εκμετάλλευση. Στη φάση της κρίσης του ο καπιταλισμός, προκειμένου να διαφυλάξει το βασικό του νόμο, το νόμο του κέρδους, παίρνει τη μορφή του φασισμού και του ναζισμού, τη μορφή της ωμής βαρβαρότητας.

Αποτελεσματικό μπορεί να είναι το χτύπημα στο φασισμό-ναζισμό μόνο όταν σημαδεύει στην καρδιά του, δηλαδή στις αιτίες που το δημιουργούν.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών- με πρόθεση να χτυπήσουμε το φασισμό και το ναζισμό στη ρίζα του, δηλαδή στον καπιταλισμό- καλεί τους συλλόγους Διδασκόντων των σχολείων να πάρουν απόφαση και να αφιερώσουν μία ημέρα κατά την εβδομάδα 21-25 Οκτώβρη, στην οργάνωση αντιφασιστικού-αντιναζιστικού μαθήματος.

 Για το σκοπό αυτό στέλνουμε σειρά υλικών προς αξιοποίηση και προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες της ηλικίας και του μαθήματος. Κάνοντας πράξη τα λόγια του Μπρεχτ οι συνάδελφοι μπορούν να επιλέξουν οποιαδήποτε μορφή από τα παρακάτω ή όποια άλλη θεωρούν οι ίδιοι ότι εξυπηρετεί το στόχο της αντιφασιστικής εβδομάδας:

«Αυτοί που είναι αντίπαλοι του φασισμού χωρίς να 'ναι αντίπαλοι του καπιταλισμού, αυτοί που παραπονιούνται για τη βαρβαρότητα που αίτια τάχα έχει τη βαρβαρότητα την ίδια, μοιάζουν μ' ανθρώπους που θέλουν το μερτικό τους απ' τ' αρνί χωρίς όμως να σφαχτεί το αρνί. Θέλουν να φάνε το κρέας, να μη δουν όμως τα αίματα. Αυτοί θα ικανοποιηθούν αν ο χασάπης πλύνει τα χέρια του προτού φέρει το κρέας στο τραπέζι.

Δεν είναι κατά των σχέσεων ιδιοκτησίας, που προκαλούν τη βαρβαρότητα, παρά μονάχα κατά της βαρβαρότητας, υψώνουν τη φωνή εναντίον της, κι αυτό το κάνουν από χώρες όπου κυριαρχούν οι ίδιες σχέσεις ιδιοκτησίας, όπου όμως οι χασάπηδες πλένουν ακόμα τα χέρια τους προτού φέρουν το κρέας στο τραπέζι. …

Ορισμένες χώρες είναι σε θέση να κρατήσουν τις σχέσεις ιδιοκτησίας τους με λιγότερο βίαια για την ώρα μέσα απ' ό, τι άλλες. Εκεί η «δημοκρατία» προσφέρει ακόμα τις υπηρεσίες για τις οποίες άλλες χώρες αναγκάζονται να καταφύγουν στη βία, δηλαδή την εξασφάλιση της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής.

Το μονοπώλιο στα εργοστάσια, στα ορυχεία, στα τσιφλίκια δημιουργεί πάντα βάρβαρες καταστάσεις σ' αυτές τις χώρες είναι όμως λιγότερο ορατές. Η βαρβαρότητα γίνεται ορατή απ' τη στιγμή που το μονοπώλιο δεν μπορεί πια να προστατευτεί παρά μονάχα με την ανοιχτή βία».» (Μπ. Μπρεχτ: Πέντε Δυσκολίες για να γράψει κανείς την αλήθεια).

Υλικό για τη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου

Πιο κάτω θα βρείτε υλικό για μια πολύμορφη παρέμβαση με αφορμή την 28η Οκτωβρίου

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για να επισκεφθείτε τους συνδέσμους (links) που προτείνονται κατευθείαν από το έγγραφο αυτό κρατήστε πιεσμένο το πλήκτρο Ctrl και κάντε κλικ στο σύνδεσμο.

Προτεινόμενες μορφές δράσης στο σχολείο είναι οι εξής:

1. Ανάλυση αντιφασιστικών κειμένων και ακολούθως συζήτηση/γραπτή έκθεση των μαθητών, αναφορικά με το θέμα

2. Δημιουργία ζωγραφικών

3. Παρουσίαση έργων τέχνης (πινάκων ζωγραφικής, γλυπτών) που να καταδεικνύουν τη φρικαλεότητα και την πραγματική φύση του φασισμού

4. Παρουσίαση αντιφασιστικών τραγουδιών

5. Προβολή ταινιών αντιφασιστικού περιεχομένου

6. Παρουσίαση περιπτώσεων αντιφασιστών αθλητών ή καλλιτεχνών

7. Οργάνωση μαθητικής εκδήλωσης με τραγούδια αντιφασιστικού περιεχομένου.

8. Επίσκεψη στο καταυλισμό των προσφύγων στο Μερσινίδι (μας έχει δοθεί σχετική άδεια) Υπεύθυνη η νηπιαγωγός Φρόσω Χατόγλου, νηπιαγωγείο Συκιάδας.

9. Παιδαγωγική προσέγγιση της ενδοσχολικής βίας που συνιστά εν τη γενέσει αντικοινωνική συμπεριφορά. Για το σκοπό αυτό να αξιοποιηθεί το παραμύθι της νηπιαγωγού Φρόσω Χατόγλου ‘Ο Σίτος και ο Ζοχάς’. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να το βρουν στο aplotaria.gr.

Δομή Γιορτής και Χρονικά

ΧΡΟΝΙΚΟ

Η 28^η  Οκτωβρίου , ημέρα τιμής και μνήμης για τους αγώνες του ελληνικού λαού ενάντια στο φασισμό και τους κατακτητές, ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή, να γνωρίσουμε και να εμπνευστούμε από τα διδάγματα της Εθνικής Αντίστασης.

Ø                  Αναζητώντας τα αίτια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέσα στα σχολικά βιβλία «μαθαίνουμε» πως ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης κρίσης του 1929  που προήλθε από “ασυνεννοησία” ή “παρεξήγηση”. Αλλού διαβάζουμε πως υπεύθυνος ήταν αποκλειστικά ο Χίτλερ που ήταν “ψυχοπαθής”. Ούτε μία αναφορά δεν γίνεται στον χαρακτήρα των κοινωνιών που εκδηλώθηκε η κρίση. Πράγματι το 1929 ξεσπάει η οικονομική κρίση πρώτα στις ΗΠΑ και έπειτα επεκτείνεται και στην Ευρώπη. Μία κρίση που και τότε ήταν αποτέλεσμα της υπερσυσσώρευσης της κεφαλαίου και κερδών και όξυνε ακόμα περισσότερο τις αντιθέσεις ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη για το ξαναμοίρασμα των αγορών.

«Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου», Μπέρτολτ Μπρεχτ

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά
Θεωρούνε ταπεινό
Να μιλάς για το φαΐ
Ο λόγος; Έχουνε κι όλας φάει

Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
Χωρίς να’χουνε δοκιμάσει κρέας της προκοπής

Πώς ν’αναρωτηθούν πού’θε έρχονται
Και πού πηγαίνουν
Είναι τα όμορφα δειλινά τόσο αποκαμωμένοι
Το βουνό και την πλατειά τη θάλασσα
Δεν τά’χουν ακόμα δει
Όταν σημαίνει η ώρα τους

Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
Γι’αυτό που είναι ταπεινό
Ποτέ δεν θα υψωθούν
(…)
Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί
Οι έμποροι φωνάζουν γι’αγορές
Οι άνεργοι πεινούσαν
Τώρα πεινάνε κι όσοι εργάζονται

Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι
Κηρύχνουν τη λιτότητα
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσήματα
Ζητάνε θυσίες
Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους
Για τις μεγάλες εποχές που θα’ρθουν
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
Λες πως είναι τέχνη να κυβερνάς το λαό
Είναι πολύ δύσκολη για τους ανθρώπους του λαού

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε
Πόλεμος και ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα
Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από την μάνα
έχει τα δικά της απαίσια χαρακτηριστικά
ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους

Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Μιλάνε για ειρήνη
Ο απλός λαός ξέρει
Πως έρχεται ο πόλεμος
Όταν αυτοί που είναι ψηλά
Καταριούνται τον πόλεμο
Διαταγές για επιστράτευση
Έχουν υπογραφεί
(…)
 Τούτος ο πόλεμος που έρχεται
Δεν είναι ο πρώτος
Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμος
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος
Υπήρχαν νικητές και νικημένοι
Στους νικημένους ο φτωχός λαός
Πέθαινε απ’ την πείνα
Τους νικητές ο φτωχός λαός
Πέθαινε το ίδιο
(…)
Στρατηγέ το τανκς σου
Είναι δυνατό μηχάνημα
Θερίζει δάση ολόκληρα
Κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-χρειάζεται οδηγό

Στρατηγέ το βομβαρδιστικό
Είναι πολυδύναμο
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο
Κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-χρειάζεται πιλότο

Στρατηγέ ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ
Ξέρει να πετάει
Ξέρει και να σκοτώνει
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα
-ξέρει να σκέφτεται

Ø                  Τα φασιστικά καθεστώτα επικρατούν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, δίνοντας στην αστική τάξη κάθε χώρας ένα εναλλακτικό εργαλείο να διαιωνίσουν την κυριαρχία τους.

«Ο φασισμός», Μπέρτολτ Μπρεχτ

Ο φασισμός δεν έρχεται απ’ το μέλλον
Καινούργιο τάχα κάτι να μας φέρει
Τι κρύβει μεσ’ τα δόντια του το ξέρω
Καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.

Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
Και χάνονται βαθιά στα περασμένα
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν
Μα όχι και το μίσος του για μένα.

Το φασισμός βαθιά κατάλαβέ τον
Δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον!

Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
Που λούζεται στον ήλιο και στ’ αγέρι!
Το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
Και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.

Μα πάλι θε ν’ απλώσει σαν χολέρα
Πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου
και δίπλα σου φτάσει κάποια μέρα
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.

Ø                  Η Γερμανία κατάστρωνε σχέδια για την αναδιανομή του κόσμου προς όφελός της.

Ø                  Το 1936 δημιουργείται ο φασιστικός άξονας Βερολίνου- Ρώμης ενώ στην Ισπανία ο στρατηγός Φράνκο καταλαμβάνει πραξικοματικά την εξουσία και συνεργάζεται με το Χίτλερ και το Μουσολίνι. Παραμονές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου διαμορφώνονται στην Ευρώπη δύο στρατόπεδα – συμμαχίες χωρών που ανταγωνίζονται. Από τη μία, οι δυνάμεις του Άξονα και από την άλλη οι Αγγλογάλλοι. Ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το μοίρασμα των αγορών αλλά συμμαχούν στην επίθεση ενάντια στην ΕΣΣΔ…

Ø                  Την ίδια περίοδο, ο φασισμός χτυπά την πόρτα και στην Ελλάδα, με την κήρυξη της δικτατορίας από τον Ι. Μεταξά, ο οποίος στηρίζεται και από το βασιλιά. Όταν η φασιστική Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα, ο Ι. Μεταξάς λόγω των συμφερόντων που ήθελε να διατηρήσει με την Αγγλία, δίνει εντολή να πέσουν «μερικές τουφεκιές» για την τιμή των όπλων.  Ο ελληνικός λαός ήταν αυτός που βροντοφώναξε το  ΟΧΙ από τα βουνά της Πίνδου.  Άρχισε έτσι, ο μεγάλος εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας που αποτέλεσε μια από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Οι Ιταλοί φασίστες νόμισαν πως θα ξεμπερδέψουν γρήγορα και με ελάχιστες απώλειες με τους Έλληνες, μέσα σε 10-15 μέρες. Δεν υπολόγισαν πως όταν ο λαός θέλει, μπορεί. Η σθεναρή αντίσταση του ελληνικού στρατού, ανέτρεψε τα σχέδια των Ιταλών, καθώς και του δικτάτορα Μεταξά και της κυβέρνησης που προέβλεπαν πως η ιταλική επίθεση δεν επρόκειτο να αποκρουσθεί.

Ø                  Μετά την ήττα της Ιταλίας, έρχεται η σειρά του Χίτλερ και της Γερμανίας να επιτεθούν στα ελληνικά σύνορα. Ο ελληνικός λαός πάλεψε με απαράμιλλο ηρωισμό απέναντι στα χιτλερικά στρατεύματα, τη στιγμή που οι αστοί και η κυβέρνηση τους τον θεωρούσαν ανίκανο να αντιμετωπίσει τη γερμανική απειλή και τον παρέδωσαν άνευ όρων στον κατακτητή.

Ø                  Την  τριπλή φασιστική κατοχή της Ελλάδας (Γερμανία-Ιταλία-Βουλγαρία)   ακολούθησε η καταλήστευση του πλούτου της από τους κατακτητές και ο ελληνικός λαος βρέθηκε αντιμέτωπος με το ζήτημα της ίδιας του της επιβίωσης. Το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα σοβαρό στις πόλεις και στις άγονες περιοχές. Χιλιάδες πέθαιναν στους δρόμους από την πείνα.

Απόσπασμα από τις γειτονιές του κόσμου, Γ. Ρίτσος

Οι γειτονιές είναι λυπημένες.

Οι γειτονιές έχουν χώσει το πηγούνι τους στον κόρφο τους.

Δε μιλάνε οι γειτονιές. Το βράδυ σεργιανάει στους λασπωμένους δρόμους

Έρημο, μ’ένα παλιό, ξεκούρντιστο φεγγάρι στα χέρια του

Σαν το τυφλό διακονιάρη με τη φυσαρμόνικα. Παίζει ένα τυφλό τραγούδι.

Κανένα παράθυρο δεν ανοίγει. Ο εργάτης που γυρνάει στη φαμίλια του

Δεν κοντοστέκει, δρασκελάει αργά το κατώφλι,

Κοιτάζει χάμου. Τα παιδιά τον κοιτάζουν.

Η γυναίκα μπαλώνει μια κάλτσα. Δεν τον κοιτάζει.

«Μήτε σήμερα», λέει σα να ‘χει φταίξει,

«δε βρήκα δουλειά μήτε σήμερα», λέει.

Και τα παιδιά δεν ξέρουν κι είναι λυπημένα,

Κι η πιατοθήκη είναι λυπημένη

Σα μια μικρή σκάλα που δε βγάζει πουθενά,

Και τα πήλινα πιάτα είναι λυπημένα

Σα φεγγάρια που δεν έχουν τι να φωτίσουν,

Και το ξύλινο αυγό του μανταρίσματος μέσα στην κάλτσα

Είναι σα μια γροθιά σφιγμένη,

Είναι σα μια γροθιά κρυμμένη σε μιαν άδεια τσέπη.

Οι γειτονιές δε μιλάνε.

Οι γειτονιές θυμώνουν.

Κρύβονται μες τον ίσκιο οι γειτονιές

Και σφίγγουν τη γροθιά τους. Δε μιλάνε. 

Ø                  Την κρίσιμη αυτή στιγμή για την Ελλάδα, οι επιχειρηματίες, οι βιομήχανοι και η κυβέρνησή τους, ακολούθησαν για μια ακόμη φορά το δρόμο των δικών τους, ταξικών συμφερόντων. Υπηρέτησαν τη δικής τους πατρίδα, το κέρδος τους.  Κάποιοι απ’ αυτούς συνεργάστηκαν ανοιχτά με τους κατακτητές (δοσίλογοι, κατοχικές κυβερνήσεις) και άλλοι έφυγαν στην Αίγυπτο μαζί με το Παλάτι, διαλέγοντας να συνεργαστούν με τους  Άγγλους «συμμάχους». Και οι δύο μεριές ήθελαν να δουν τον ελληνικό λαό να νικιέται, για να εξασφαλίσουν ο καθένας τα δικά τους συμφέροντα.

Ø                  Ο ελληνικός λαός  όμως τράβηξε το δικό του δρόμο. Έχοντας πιστέψει στη δύναμή του, έθεσε ως στόχο του ν’ απαλλάξει την πατρίδα του από τους φασίστες κατακτητές και να ζήσει ελεύθερος και με προκοπή στον τόπο του. Στηρίχτηκε στις  ένδοξες αγωνιστικές παραδόσεις του 1821 και στους δημοκρατικούς αγώνες του έθνους του , που είχαν φωλιάσει βαθιά στην ψυχή του.

Εμπρός, Κ. Παλαμάς

Εμπρός! Ολόρθοι, ατρόμαχτοι,

Μαυρίλα. Αστροπελέκι .

Μα το σπαθί γοργάστραψε,

Και να! Η βροντή τουφέκι!

Στον Πίντο απ’ τον Ταϋγετο

Και στα Μπαλκάνια ως πέρα,

Μια η φλόγα, μια η φοβέρα,

Κι ένας ο νους. Εμπρός!

Εμπρός! Βουνά, ψηλώστε μας,

Και ω! θάλασσα, να η ωρα!

Στοίχιωσε τα καράβια μας,

Και βοήθα ,νικηφόρα

Ξανά του Ρήγα η σάλπιγγα

και πάει στα μισουράνια,

«Μαυροβουνιού καπλάνια

και  Ολύμπου σταυραϊτοί!»

Εμπρός, αδέρφια, ατράνταχτοι!

Κι αν πέφτει αστροπελέκι,

Να! το σπαθί γοργάστραψε,

Βρόντησε το τουφέκι.

Κρήτη, ο Μωριάς ,η Ρούμελη.

Εμπρός! Η Ελλάδα λάμπει,

Αχολογαν’ οι κάμποι,

Καίνε οι καρδιές εμπρός!

Ø                   Το 1941 δημιουργείται το θρυλικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ).

Ø                  Το ΕΑΜ απέδειξε ότι ο λαός -η εργατική τάξη, η φτωχή αγροτιά και τα λαϊκά στρώματα των πόλεων- όταν είναι οργανωμένος και αποφασισμένος αναδεικνύεται στο μεγάλο πρωταγωνιστή της Ιστορίας. Στις γραμμές του συσπειρώθηκε η πλειοψηφία του ελληνικού λαού. ( ύμνος του ΕΑΜ) Λίγο αργότερα, προκύπτει η ανάγκη για την ύπαρξη  ένοπλου τμήματος του ΕΑΜ.

Ø                  Αποσπάσματα από το Υστερόγραφο της δόξας, Γ. Ρίτσος

Άρη μεθαύριο σα λουφάξουν τα τσακάλια με μια πέτρα σφηνωμένη

Στα δόντια τους

Και μπει το φως μέσα στο δίκιο του έτσι που μπαίνει το σπαθί στη θήκη του

Και τ’  άρματα σου πάρουν τη θέση τους  πάνου στης ιστορίας το τζάκι

Τότες θα πάρει κι ο λαός μας μες στα χέρια του την άγια κάρα σου

Και θα κινήσει η λιτανεία στους φωτισμένους δρόμους

Κάτου απ’ τον άγιο φανοστάτη των Τρικάλων

Δίπλα στου Γοργοπόταμου τις νιολουσμένες πικροδάφνες

Και έτσι θα φεύγουν με σημαίες μεσα στον ήλιο…

Αύριο μεθαύριο, δε μπορεί θα φτάσει τούτη η μέρα

Α θα φουσκώσει ο σπόρος του ήλιου σου….

Για φαί ,για φως και για δουλειά για τα μεγάλα τα έργα…

Εϊ τότες Άρη τα’ όνομα σου ποιος θα το ξεχάσει

Γραμμένο πάνου σ’όλα μας τ’ αλέτρια….

Απάνου σ’όλες τις καρδιές , σ’ όλα τα χείλη …

Απάνου, απάνου στο τραγούδι της χαράς όλου του κόσμου

Λευτεριά για θάνατος

Και πάντα ο όρκος του λαού μας για το φως

Για το ψωμί, για το κρασί, για την αγάπη

Και για το δίκιο θα ‘ναι (μα τη Λευτεριά στο λέω)

Ναι,μα τον Άρη, σου το λέω, της Λευτεριάς πρωτοχελίδονο

Όρκος του λαού μας θα ‘ναι- μα τον Άρη- Ο ΑΡΗΣ.

Ø                  Η δράση του ΕΑΜ περιλαμβάνε όλες τις μορφές πάλης: απεργίες, διαδηλώσεις, διαβήματα, ένοπλη οργάνωση. Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα. Χάρη στο ΕΑΜ δε στάλθηκε ούτε ένας εργάτης για να δουλέψει στα γερμανικά εργοστάσια, με εξαίρεση όσους είχαν πιαστεί όμηροι από τους Γερμανούς, ούτε ένας για να πολεμήσει εναντίον της ΕΣΣΔ. Η Καισαριανή, το Κούρνοβο, το Χαϊδάρι, η Ακροναυπλία, ο Αϊ- Στράτης, τα Καλάβρυτα είναι μερικοί μόνο από τους τόπους της θυσίας.

Ø                  Στις περιοχές που απελευθέρωσε ο ΕΛΑΣ , οι οποίες ήταν πάνω από τα 2/3 του ελληνικού εδάφους δημιουργήθηκαν εστίες λαϊκής εξουσίας. Τον Μάρτη του 1944, συγκροτήθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), που ήταν το κεντρικό όργανο διοίκησης των απελευθερωμένων περιοχών. Στις εκλογές σε συνθήκες Κατοχής για την εκλογή του Εθνικού Συμβουλίου ψήφισαν για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία οι γυναίκες και οι νέοι από 18 χρόνων.

Ø                  Το 1943 ιδρύεται η θρυλική ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) που συσπείρωσε στις γραμμές της την πλειοψηφία της ελληνικής νεολαίας. Η ΕΠΟΝ έδωσε στον αγώνα για την απελευθέρωση πολλά μέλη και στελέχη της. Μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ πολέμησαν τους κατακτητές 32.000 ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες. Αναδείχθηκε σε μαζική αντιστασιακή οργάνωση (έφτασε να αριθμεί 640.000 νέους και νέες) που διαπαιδαγωγήθηκαν και ανδρώθηκαν με τα ιδανικά του πατριωτισμού, του διεθνισμού, του ηρωισμού και της αυτοθυσίας. Παράλληλα με τον αγώνα για την απελευθέρωση, η ΕΠΟΝ έκανε πραγματικούς άθλους για την πολιτιστική και πνευματική καλλιέργεια των νέων ανθρώπων. Εξέδιδε το περιοδικό «Νέα Γενιά» δημοσιεύοντας λογοτεχνικά κείμενα, ποίηση, οργάνωνε θεατρικές παραστάσεις. Απέδειξε στην πράξη πως η τέχνη είναι δεμένη με τον αγώνα για την απελευθέρωση.( ύμνος της ΕΠΟΝ)

Ø                  Οι μάχες που έδωσαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ, οι ανατινάξεις γεφυρών (37 στο σύνολο, με μεγαλύτερη αυτή του Γοργοποτάμου) και οι καταστροφές που προξένησε στους κατακτητές, συνέβαλαν καθοριστικά στην  απελευθέρωση. Ο ελληνικός λαός κατέβαλλε βαρύ φόρο αίματος για την ελευθερία του. Ανέδειξε μεγάλες μορφές μέσα από στον αγώνα για την απελευθέρωση όπως η Ηλέκτρα Αποστόλου. Οι νεκροί στη διάρκεια του πολέμου έφτασαν συνολικά τους 405.000 ( θάνατοι από την πείνα, εκτελεσμένοι, νεκροί στα πεδία των μαχών, εκτελεσμένοι , χιλιάδες που εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης). Το δέντρο της λευτεριάς ποτίστηκε με αίμα.

Ø                  Η τεράστια συμβολή του αντάρτικου κινήματος πολλών χωρών για τη νίκη κατά του φασισμού δε μπορεί να αποσιωπάται. Η μάχη του Στάλινγκραντ, συνολικά η μεγάλη διεθνιστική δράση που ανέπτυξε η ΕΣΣΔ ενάντια στον φασισμό, δίπλα στους λαούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία τους, ήταν καθοριστικός παράγοντας για τη νίκη. Δε μπορεί να σβηστεί με ψέματα παρά τις μεγάλες προσπάθειες που γίνονται σήμερα από όλους αυτούς που μιλούν εξ’ονόματος –δήθεν- της δημοκρατίας. Ό,τι γράφτηκε με αίμα δε σβήνει με βρώμικο μελάνι. Είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε την ιστορική αλήθεια ενάντια σ’όσους επιχειρούν να την ξαναγράψουν.

Ο ελληνικός λαός, και τότε και πάντα, αγωνίστηκε για να κατακτήσει το δίκιο του. Μπορεί να  το επιβάλλει  παρά τις δυσκολίες. Ο φασισμός ηττήθηκε στην Ελλάδα από την αντίσταση του ελληνικού λαού, και όχι από την «ενότητα και ομοψυχία όλων των Ελλήνων». Ο φασισμός ηττήθηκε από τους ενωμένους εργάτες και αγρότες, τις νέες και τους νέους. Ο ελληνικός λαός γύρισε την πλάτη στους εκμεταλλευτές του και πάλεψε για ανεξαρτησία, για να είναι κύριος στον τόπο του!

Αυτό είναι το χρέος μας και εμάς σήμερα.

ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΣΤΕ! ΕΜΠΝΕΟΜΑΣΤΕ! ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ!

Θεατρικά

Η Αθήνα παλεύει - Χάρης Σακελαρίου

Θεατρικό έργο γραμμένο τα χρόνια της κατοχής από τον Χάρη Σακελάριου. Εντάσσεται στα έργα που ανέβαζε η ΕΠΟΝ μέσα στα πλαίσια των πολιτιστικών διαστηριοτήτων που ανέπτυξε στις περιοχές που είχε απελευθερώσει ο ΕΛΑΣ. 

Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει στο βιβλίο του «το θέατρο της αντίστασης»

τα έργα αυτά γράφονταν βιαστικά, μέσα στις φοβερές συνθήκες του πολέμου. Συχνά το γράψιμό τους διακόπτονταν για ώρες ή για μέρες όταν ο συγγραφέας άφηνε το μολύβι και έπιανε το όπλο.

Η Αθήνα παλεύει

Πρόσωπα

Αριστείδης

Ουρανία, γυναίκα του

Αλέκος: γιος του

Δανάη: κόρη του

Πέτρος: αρραβωνιαστικός της Δανάης

Θάλεια: κουμπάρα τους

Σαλόνι μάλλον φτωχικού, μικροαστικού σπιτιού της Αθήνας.

Σκηνή α

Θάλεια: λοιπόν, λοιπόν… τ΄ αποφασίζουμε, έ;

Αριστείδης: ε, τι να κάνουμε, κουμπάρα; Είναι κάτι που πρέπει να γίνει.

Ουρανία: είναι τώρα τρία χρόνια αρραβωνιασμένα τα παιδιά. Δεν πάει άλλο.

Αριστείδης: βέβαια, με την κατάσταση τούτη, δεν είναι κανένας να σκέφτεται γάμους και τέτοια. Βγαίνεις έξω απ΄ το σπίτι και δεν ξέρεις αν θα γυρίσεις πίσω.

Ουρανία: και σάμπως ξέρουμε πότε θα τελειώσει αυτή η κατάσταση; Τι να πω.. τούτα τα παιδιά στάθηκαν άτυχα! Όλα στραβά κι ανάποδα τους ήρθαν. Απάνω που αρραβωνιάστηκαν κηρύχτηκε ο πόλεμος. Και παρά λίγο να το πληρώσουμε άσκημα. Παρά τρίχα το γλίτωσε το πόδι του ο Αριστείδης. Κι ακόμα να το πατήσει καλά-καλά δεν μπορεί… ήρθαν ύστερα οι γερμαναράδες και οι ιταλιάνοι, ήρθε η πείνα. Κι άιντε σήμερα θα φύγουν οι κοκορόφτεροι κι οι γερμαναράδες, αύριο θα φύγουν… τίποτα. Που θα πάει αυτό; Και τα χρόνια περνούν…

Θάλεια: ελάτε, καλέ! Αμα είναι παντρεμένοι, πιο καλά θα τα καταφέρνουν

Αριστείδης: μόνο μην αρχίσουν το ένα κοντά στ΄ άλλο τα παιδιά. Κι ύστερα…

Ουρανία: κι εγώ τι είμαι εδώ; Θ΄ αφήσω τα εγγονάκια μου μοναχά τους; Στα χέρια θα τα κρατώ.

Αριστείδης: μονάχα χέρια θέλουν τα παιδιά; Θέλουν και γάλα, θέλουν και κρέμες, θέλουν…

Ουρανία: καλά, καλά… όλο τον κατακλυσμό φέρνεις.

Αριστείδης: έχουν δει πολλά τα μάτια μου.

Θάλεια: μην κάνεις έτσι. Όλοι θα βοηθήσουμε, όλοι… σωπάτε, έρχονται… να δούμε πως θα τους φανεί…

Σκηνή β

Θάλεια: (στη δανάη και στον πέτρο που μπαίνουν) καλώς τα, καλώς τα! … και που να ξέρετε…

Ουρανία: αργήσατε…

Δανάη: άσε μας, καλέ μαμά… δε λες πως γυρίσαμε;

Ουρανία: γιατί;

Δανάη: παρά λίγο να πάρουν το Πέτρο.

Ουρανία- θάλεια: ποιοι;

Δανάη: οι ταγματασφαλίτες.

Πέτρος: α, τα καθάρματα! Έβαλαν στο μάτι την τσάντα της δανάης. Είδαν μέσα καινούργια παπούτσια…

Δανάη: ευκαιρία για πλιάτσικο…

Αριστείδης(στην ουρανία και στη θάλεια): αυτά δε λέω εγώ;

Ουρανιά: λοιπόν… τι έγινε;

Δανάη: «τι είναι αυτά;» «από πού τα πήρατε;» «να δούμε την απόδειξη»… ευτυχώς την κράτησα… ύστερα ζήτησαν ταυτότητα από τον πέτρο.

Ουρανία: την είχες μαζί σου;

Πέτρος: δυστυχώς δεν την είχα.

Αριστείδης: γιατί, βρε παιδί μου; Τ΄  αφήνουν  αυτά τα πράγματα σπίτι, τέτοιες μέρες που ζούμε;

Δανάη: «πάμε στη ασφάλεια!», λέει ο ένας ταγματασφαλίτης κι άρχισε να τραβά τον πέτρο κατά την κομαντατούρα… ο άλλος άρπαξε την την τσάντα με τα παπούτσια.

 Ουρανία: έλα, χριστέ και παναγιά!

Αριστείδης: αλήτες… πλιατσικολόγοι…

Δανάη: δε βάσταξα. Έβαλα τις φωνές! Μαζεύτηκε κόσμος. Τους έβαλαν στη μέση/ «που το πάτε το παιδί;» φώναζαν. «τι έχει κάνει;» «δεν έχει ταυτότητα¨, λέει ο ταγματασφαλίτης. «το ξέρω εγώ το παιδί» λέει ένας γέρος. Και πιάνει τον πέτρο από το μπράτσο. Είναι γειτονάκι μου. Πες τ΄ όνομα μου στο διοικητή και θα σου πει αν λέω ψέματα. Ορίστε… να και η ταυτότητα μου!...»  οι ταγματασφαλίτες, άμα άκουσαν για διοικητή, τα ΄χασαν… μας άφησαν και φύγαμε…

Ουρανιά: να ΄χει καλό ο γεροντάκος.

Θάλεια: ποιος ήταν; Τον ξέρετε;

Πέτρος: μάλλον μπλόφαρε ο γέρος. Τα παιξε όλα για όλα.

Ουρανία: ας έχει καλό…

Θάλεια: α, τι τραβάμε, τι τραβάμε!..

Αριστείδης: αυτά δε λέω κι εγώ, κουμπάρα; Είναι καιρός σήμερα για γάμους και πανηγύρια;

Δανάη: τι πράγμα;

Αριστείδης: εδώ, η μάνα σου κι η κουμπάρα τα… κανόνισαν αλλιώς.

Δανάη: τι κανόνισαν;

Θάλεια: να,… είπαμε… έχετε τρία χρόνια τώρα αρραβωνιασμένα. Είπαμε, κανονίσαμε…

Ουρανία: να βάλετε πια στεφάνι.

Δανάη: τι έκανε, λέει;

Θάλεια: έλα, έλα τώρα… και δεν είναι για κακό. Το κανονίσαμε… την παραπάνω Κυριακή…

Δανάη: ωραίοι είστε σεις… άκουσες Πέτρο; Λογαριασμοί χωρίς τον ξενοδόχο.

Πέτρος: άλλο το ένα άλλο το άλλο.

Δανάη: με τους γερμανούς και τους ιταλιάνους στο σβέρκο μας και με τους προδότες και τους ταγματασφαλίτες είναι να φτιάνουμε όνειρα για μέλλον;

Ουρανία: ναι, δανάη μου… αλλά τα χρόνια περνούνε.

Δανάη: και τις φοβάσαι μη γεράσω ή μη μετανιώσει ο πέτρος και μ΄ αφήσει;

Θάλεια: (χαϊδεύει τον πέτρο στην πλάτη) τούτο το χρυσό παιδί;

Ποτέ! Ποτέ!

Δανάη: κι αν μετανιώσει καλή του ώρα! … (κάπως εύθυμα) τι; Θα τον κρατάω δεμένο με αλυσίδες;

Πέτρος: (το ίδιο εύθυμα) είπαμε να σπάσουμε τις αλυσίδες, έτσι; Όπου κυβερνά η καρδιά, οι αλυσίδες και τα δεσμά είναι περιττά. Τι; Δεν αντέχουμε λίγο ακόμα; Όπου να ΄ναι, οι καταχτητές θα φύγουν…

Ουρανιά: αμ΄ δε φεύγουν έτσι. Χρειάζεται αγώνας και πόλεμος. Απάνω στα βουνά βροντά τ΄ αντάρτικο ντουφέκι κι εδώ, στις πόλεις, ο αγώνας άρχισε… κι αν πεις απάνω στο μέτωπο, οι ρώσοι τους έχουν ταράξει. Δεν προφταίνουν να στέλνουν εφεδρείες…

Δανάη: ο λαός έχει ξεσηκωθεί, μαμά. Δεν είδες τι έγινε προχτές στην κηδεία του Παλαμά; Τραντάχτηκε το πρώτο νεκροταφείο απ΄ τον «εθνικό ύμνο» χιλιάδες κόσμος…

Πέτρος: οι γερμανοί τα ΄χασαν.

Ουρανία: καλά όλα αυτά, μα…

Θάλεια: εγώ λέω…

Σκηνή γ΄

Αλέκος: (μπαίνει ορμητικός) τι… γίνεται δω πέρα;

Ουρανία: που ήσουνα εσύ τόσες ώρες;

Αλέκος: που ήμουνα; Να μου ήμουνα! (βγάζει από την μέσα τσέπη του σακακιού του μια πολυγραφημένη προκήρυξη. Τη δίνει στον πατέρα του) διάβασε! Διάβασε τη, να την ακούσουν όλοι.

Αριστείδης: τι είναι αυτό;

Αλέκος: προκήρυξη του ΕΑΜ είναι.

Αριστείδης: διάβασε τη εσύ που βλέπεις καλύτερα. (του τη ξαναδίνει).

Αλέκος: κοιτάξτε.. με λίγα λόγια, για να μη χάνουμε ώρα… ο γερμανός στρατηγός Σπάιντελ, ανώτερος διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, υπόγραψε στις 19 του Φλεβάρη διάταγμα για πολιτική επιστράτευση όλων των ελλήνων.

Όλοι: τι;

Αριστείδης: πολιτική επιστράτευση;

Αλέκος: ναι, ναι … ακούτε… σύμφωνα λοιπόν με το διάταγμα αυτό, σας διαβάζω εδώ επιλέξει το διάταγμα, «έκαστος κάτοικος της Ελλάδας, ηλικίας 16-45 ετών, υποχρεούται … να αναλάβει υποδεικνυόμενης εις αυτόν εργασίαν δια τας γερμανικάς ή τας ιταλικάς υπηρεσίας…. Οι άνδρες είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται έξω του τόπου της μονίμου κατοικίας των, συγκροτημένοι εις συμβιωτικάς ομάδας στρατοπέδου…»

Αριστείδης: τι έκανε λέει;!

Ουρανία: τι είναι αυτά, παιδάκι μου; Εγώ δεν τα πολυκαταλαβαίνω.

Θάλεια: ούτε εγώ…

Αλέκος: είναι πως εγώ, ο Πέτρος.. κι ο πατέρας –βέβαια, κι ο πατέρας, δεν έχει περάσει τα σαράντα πέντε- απ΄ αυτή τη στιγμή είμαστε πολιτικά επιστρατευμένοι

Ουρανία: δηλαδή;

Αλέκος: δηλαδή… να. Θα πάρουμε μαζί μας από μια αλλαξιά ρούχα και θα πάμε…

Ουρανία: που θα πάτε;

Αλέκος: όπου μας προστάξουν τ΄ αφεντικά μας.

Πέτρος: (παίρνοντας στα χέρια την προκήρυξη) για να δω, για να δω…

Ουρανία: και τι σας θέλουν εκεί;

Αλέκος: ξέρω κι εγώ! Δουλειά, τι άλλο;

Αλέκος: αμ, ποιόν θα πάρουν; Έχουν ανάγκη, μητέρα, έχουν ανάγκη από εργατικά χέρια. Τα νιάτα της Γερμανίας είναι στο μέτωπο. Και τα εργοστάσια πίσω πρέπει να δουλεύουν, να φτιάχνουν τανκς και κανόνια.

Θάλεια: θα σας πάνε δηλαδή στη Γερμανία;

Αριστείδης: όχι… (ειρωνικά) στο πόρτο ράφτη για παραθέριση….

Πέτρος: (διαβάζοντας δυνατά την προκήρυξη) «συγκεκροτημένοι εις συμβιωτικάς ομάδας στρατοπέδου». Θα μας συνεμπάσουν δηλαδή μπουλούκια – μπουλούκια σε σκηνές ή σε πρόχειρες παράγκες, με κάποιον γερμαναρά επικεφαλής, κι όποιος ζήσεις, όποιος πεθάνει…

Αλέκος: και θα μας βάλουν να δουλεύουμε σ΄ εργοστάσια ή και σε ορυχεία βαθιά στη γη, με μια καραβάνα στο χέρι, για το συσσίτιο, τα συνηθισμένα νεροπλύματα, κι όποιος δε δουλεύει πρόθυμα, εντατικά…

Αριστείδης: βούρδουλα κι εκτέλεση «προ εξ βημάτων»….

Ουρανιά: (σε απόγνωση) ω, κακό που μας βρήκε! Τι είναι τούτα πάλι;

Αριστείδης: και… δημοσιεύτηκε αυτό το διάταγμα; Γιατί… αν δημοσιεύτηκε…

Αλέκος: (ξαναπαίρνοντας την προκήρυξη από τα χέρια του Πέτρου) το λέει εδώ. Βρίσκεται ακόμα στο εθνικό τυπογραφείο. Το πήραν όμως είδηση οι δικοί μας κι ειδοποίησαν τις οργανώσεις. Κι έγινε απόψε χαλασμός… και πήραν όλες οι οργανώσεις του ΕΑΜ  απόφαση…

Ουρανία:(με αγωνία) λέγε παιδί μου..

Αλέκος: πήραν απόφαση να ξεχυθεί όλη η Αθήνα κι ο Πειραιάς στους δρόμους και να κυκλώσουν την κομαντατούρα και να φωνάξουμε όλοι: κάτω η πολιτική επιστράτευση! Όχι δούλοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης! Να φωνάξουμε τώρα, σήμερα, πριν το διάταγμα δημοσιευτεί…

Αριστείδης: ναι, ναι… πριν δημοσιευτεί.

Ουρανία: και θα μας ακούσουν, παιδί μου, αυτά τα σκυλιά;

Πέτρος: κανένας δεν ξέρει από πριν ποια μπορεί να είναι η κατάληξη ενός αγώνα. Αλλά και δίχως αγώνα τίποτα δε γίνεται.

Αριστείδης: κι εμείς μελετάμε γάμους και κουραφέξαλα…

Ουρανία: τι να κάνουμε κι εμείς οι καημένοι, Αριστείδη μου;

Αριστείδης: να μας ετοιμάσεις από μια αλλαξιά ρούχα. Αυτό να κάνεις.

Ουρανία: αχ, θα μου φύγει το μυαλό!...

Αλέκος: λοιπόν.. δεν έχουμε καιρό. Πρέπει κιόλας να ξεκινάμε.

Ουρανία: να πάμε, γιε μου, να πάμε… τι; Θα τους αφήσουμε να πάρουν τα παιδιά μας και τους άντρες μας, να τους κάνουν ό,τι θέλουν αυτοί; Ε. Θάλεια;  ε, κουμπάρα μου;

Θάλεια: κι ο γάμος…

Ουρανία: γάμους θα κοιτάξουμε τώρα; πάμε! Πάμε εμείς οι μανάδες, οι γυναίκες…

Αριστείδης: όλοι θα πάμε. Τρεχάτε να το πείτε στη γειτονιά.

Ουρανία: όχι, εσείς. Μπορεί να σας πιάσουν κιόλας.

Αλέκος: τι λες, μαμά; Να παν΄οι γέροι μπροστά κι εμείς τα νιάτα να καθόμαστε κρυμμένοι; Κι έχω έτοιμα και τα όπλα μου…

Το όπλο μου.

Ουρανία: ποιο όπλο;

Αλέκος: τώρα θα το δεις.(φεύγει βιαστικά)

Ουρανία: έχει όπλο;

Αριστείδης: ξέρω γω: απ΄τον Αλέκο όλα να τα περιμένεις. Προχτές ήρθε μ΄ ένα πινέλο κι ένα κουτί γεμάτο μπογιά.

Δανάη: είναι κι αυτά όπλα.

Αλέκος: (μπαίνει κρατώντας έναν τηλεβόα στο χέρι) να το όπλο μου!

Ουρανία: τι είναι αυτό;

Αλέκος: τώρα θα δεις… θα το ακούσεις. Φεύγω κιόλας…(φεύγει βιαστικά)

Δανάη: ερχόμαστε κι εμείς (πιάνει τον Πέτρο απ΄το χέρι και φεύγουν)

Ουρανία: κι εμείς τι καθόμαστε Αριστείδη;

Αριστείδης: κλείσε γρήγορα πόρτες και παράθυρα και πάμε!

Θάλεια: πάω και εγώ… ν΄ ασφαλίσω το σπίτι κι έρχομαι.

Ουρανία: αμ΄δε θα τους περάσει!... δεν πρέπει να τους περάσει!...

(ενώ ο Αριστείδης και η Ουρανία κλείνουν τα παράθυρα του σπιτιού τους, ακούγεται απ΄ έηω η φωνή του Αλέκου που φωνάζει με τον τηλεβόα).

Αλέκος: εδώ ΕΠΟΝ! Εδώ ΕΠΟΝ! Αθηναίοι κι αθηναίες! Ο γερμανός διοικητής Σπάιντελ υπόγραψε διάταγμα για πολιτική επιστράτευση. Θέλουν να στείλουν τα νιάτα της Ελλάδας στον αφανισμό και στο θάνατο. Δε μας γονάτισαν με την πείνα, θέλουν τώρα να μας αφανίσουν με την εξοντωτική εργασία στη Γερμανία. Όλοι να ορθωθούμε σαν ένας άνθρωπος! Όλοι σήμερα να διαδηλώσουμε, να βροντοφωνάξουμε! Κάτω η πολιτική επιστράτευση! Όχι δούλοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης! (πιο ύστερα, λίγο πιο μακριά). Εδώ ΕΠΟΝ! Εδώ ΕΑΜ!...

Αυλαία

                           

Δημοψήφισμα – Μπρεχτ

Μονόπρακτο του Μπ. Μπρέχτ.

Δημοψήφισμα

Κι όταν τους είδαμε να φεύγουν στη σειρά

Με όλη μας τη δύναμη φωνάξαμε: παιδιά!

Δε θε να πει κανένας σας το «όχι»

Δεν είναι δυνατό να μένετ΄ ήσυχοι

Ο πόλεμος που σας τραβάνε δύστυχοι,

Δικός σας πόλεμος δεν είναι, όχι

(Βερολίνο, 13 Μαρτίου 1938. σε μια εργατική κατοικία δυο εργάτες και μια γυναίκα. Το μικρό δωμάτιο είναι μπλοκαρισμένο από ένα κοντάρι σημαίας. Από το ραδιόφωνο ακούγονται φοβερές ιαχές, καμπάνες και βόμβος από αεροπλάνα. Μια φωνή λέει «και τώρα ο Φύρερ μπαίνει στη Βιέννη»)

γυναίκα: είναι σα χείμαρρος

γεροντότερος εργάτης: ναι, η μια νίκη μετά την άλλη

νεότερος εργάτης: και για μας η ήττα

γυναίκα: έτσι είναι

ν.ε.: άκου πως φωνάζουνε! Λες και κερδίσανε τίποτα

γ.ε.: κερδίσανε ένα στρατό κατοχής.

Ν.ε. : κι ύστερα σου λέει δημοψήφισμα. Ένας λαός, ένα Ράιχ, ένας Φύρερ. Το θέλεις Γερμανέ; Κι εμείς να μη μπορούμε να βγάλουμε ούτε μια μικρή προκήρυξη γι΄αυτό το δημοψήφισμα. Εδώ στο Νωυκαιλλν, στην εργατούπολη.

Γυν.: γιατί δεν μπορούμε;

Ν.ε. : πολύ επικίνδυνο

Γ.ε.: τώρα που χάθηκε κι ο Κάρλ. Που να βρούμε τις διευθύνσεις;

Ν.ε.: και δεν έχουμε κι έναν άνθρωπο για να συντάξει το κείμενο

Γυν: (δείχνει το ραδιόφωνο) Αυτός έχει εκατό χιλιάδες ανθρώπους για την επίθεση του. κι εμάς μας λείπει ένας άνθρωπος. Ωραία. Αν αυτός τα έχει όλα, τότε αυτός θα νικήσει.

Ν.ε. : (θυμωμένα) δηλαδή, δε μας λείπει ο Κάρλ;

Γυν: αν επικρατεί εδώ τέτοιο πνεύμα, καλύτερα θα ΄ναι να το διαλύσουμε.

Γ.ε.: σύντροφοι, δεν έχει νόημα να υποκρινόμαστε εδώ. Η έκδοση μιας προκήρυξης γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Έτσι είναι. Δεν μπορούμε να κάνουμε πως δεν ακούμε (δείχνει το ραδιόφωνο) τα ουρλιαχτά τους. (στη γυναίκα) πρέπει να παραδεχτείς πως όλοι μας, κάθε ώρα που ακούμε κάτι τέτοιο, νιώθουμε πως γίνονται όλο και πιο δυνατοί. Δεν είναι πραγματικά σαν ένας λαός;

Γυν: είναι σαν είκοσι χιλιάδες μπεκρήδες που τους δώσανε τζάμπα μπύρα.

Ν.ε.: μήπως όμως αυτή τη γνώμη της έχουμε μονάχα εμείς;

Γυν: ναι. Εμείς κι όσοι είναι σαν κι εμάς.

(η γυναίκα ισιώνει ένα μικρό τσαλακωμένο χαρτί)

γ.ε.: τι είναι αυτό;

Γυν: είναι το αντίγραφο ενός γράμματος. Μια κι έχει τόση φασαρία μπορώ να σας το διαβάσω. (διαβάζει)

«Αγαπημένε μου γιε! Αύριο δε θα υπάρχω. Οι εκτελέσεις γίνονται συνήθως στις έξι το πρωί. Όμως σου γράφω, επειδή θέλω να ξέρεις πως οι ιδέες μου δεν άλλαξαν. Δεν έκανα αίτηση χάριτος, γιατί δεν έχω κάνει κανένα έγκλημα. Απλώς υπηρέτησα την τάξη μου. Αν και μοιάζει σαν να μην κατάφερα τίποτα αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο καθένας στη θέση του. Αυτό πρέπει να ΄ναι το σύνθημα μας. Η αποστολή μας είναι δύσκολη, αλλά είναι και η μεγαλύτερη που υπάρχει: να ελευθερώσουμε την ανθρωπότητα από τους καταπιεστές της. Έξω απ΄ αυτό δεν έχει αξία η ζωή. Αν δεν το έχουμε πάντα στο μυαλό μας, όλη η ανθρωπότητα θα βουλιάξει στη βαρβαρότητα. Εσύ είσαι ακόμα πολύ μικρός, αλλά δε βλάπτει καθόλου να σκέφτεσαι πάντα με ποια πλευρά είσαι. Κρατήσου στην τάξη σου, τότε ο πατέρας σου δε θα ΄χει υποφέρει άδικα το δύσκολο πεπρωμένο του. Γιατί δεν είναι εύκολο. Φρόντισε τη μητέρα σου και τ΄ αδέρφια σου. Εσύ είσαι ο μεγαλύτερος. Πρέπει να είσαι έξυπνος. Σας χαιρετάει όλους ο πατέρας σου που σ΄αγαπάει.»     

γ.ε.: λοιπόν δεν είμαστε και τόσοι λίγοι

ν.ε. λοιπόν τι πρέπει να γράφει η προκήρυξη για το δημοψήφισμα;

Γυν.: (σκεπτική) καλύτερα μια μόνο λέξη: όχι!

Τραγούδια

Προτεινόμενες τοποθεσίες στο Διαδίκτυο 

1.                 Μ. Θεοδωράκη: Πάλης ξεκίνημα

http://goo.gl/vifoDw

2.    Θάνου Μικρούτσικου: Ο Φασισμός:

http://goo.gl/vczKn2

3. Γούντι Γκάθρι: All You Fascists Bound To Lose

http://goo.gl/5ayltV

4.    Αυθεντικό ιταλικό παρτιζάνικο τραγούδι: bella ciao:

http://goo.gl/wpYaez

5.    Μ. Θεοδωράκη: Το γελαστό παιδί

http://goo.gl/841qcw

6.    Μιχάλη Γενίτσαρη: Στέλιος Καρδάρας (εκτελέστηκε από τους Γερμανούς Ναζί και τους Έλληνες συνεργάτες τους

http://goo.gl/JdbwI5

7.    Γιάννη Μαρκόπουλου: Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί

http://goo.gl/JpBtYP

8.    Μ. Λοΐζου: Το ακορντεόν

http://goo.gl/xrVHjM

9.    Θ. Μικρούτσικου: Κι ήθελε ακόμη

http://goo.gl/ygW4P6

10.  Αυθεντικό ελληνικό παρτιζάνικο τραγούδι :Σαν ατσάλινο τείχος

http://goo.gl/0hBVlk

11.  Μ. Θεοδωράκη: Το σφαγείο

http://goo.gl/Nyb9Be

12.  Μ. Θεοδωράκη: Λεβέντης εροβόλαγε

http://goo.gl/Oo1Hvb

Κείμενα (Πεζά και ποιήματα)

1.       Μπέρτολτ Μπρεχτ: Πέντε δυσκολίες για να γράψει κανείς την αλήθεια

http://goo.gl/XZF2VM

2.   Μπέρτολτ Μπρεχτ: Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου

http://goo.gl/roVXZ1

3.    Τ. Λειβαδίτη: αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος:

http://goo.gl/leFJYJ

4.    Πολ Ελιαρ Αθήνα

http://goo.gl/0X3TJk

5.    Αζίζ Νεσίν Σώπα μη μιλάς

http://goo.gl/mbBrVF

6.    Άλκη Ζέη: Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου

7.    Μενέλαου Λουντέμη: Οι κερασιές θ’ ανθίσουν και φέτος

8.    Έρνεστ Χεμινγουέι: Για ποιον χτυπά η καμπάνα

9.    Φρόσω Χατόγλου  : Καλημέρα Ειρήνη, Ο Πόλεμος των Δασών

10.    Ευγενία Φακίνου: Τενεκεδούπολη
Β. ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ
α) Κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ 1943 1945 - Όλα τα φιλμ
Πρόκειται για το σύνολο της παραγωγής σε φιλμ από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ, (ή ορθότερα, το φωτοκινηματογραφικό συνεργείο του ΕΛΑΣ), που έχει διασωθεί. Κάτι λιγότερο από 11 λεπτά.
Δόθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας από την Ολυμπία και τον Κώστα Παπαδούκα, αδελφό του Θανάση Παπαδούκα, (οπερατέρ του κινηματογραφικού συνεργείου του ΕΛΑΣ, από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι λίγο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας).
Πριν από τον Θανάση Παπαδούκα, την δουλειά αυτή έκανε ο οπερατέρ Ιωάννης Νισυρίου, με μία μηχανή που είχαν βρει «σε κάτι κιβώτια γερμανικά μαζί με φιλμ, τραβηγμένα και ατράβηχτα», όπως διηγείται ο ίδιος ο Θανάσης Παπαδούκας.
Πληροφορίες για όσα περιγράφει η κάθε σκηνή δείτε από http://xyzcontagion.wordpress.com/2011/03/24/kinimatografistes-elas/
.

Ταινίες

·       Education for Death – The making of the Nazi (ελληνικός τίτλος: «Εκπαίδευση για θάνατο – Η δημιουργία ενός Ναζί», του Gregor Ziemer
Αντιναζιστική ταινία κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους (10΄) του 1943, από τον Ουώλτ Ντίσνεϋ.

 Ιδανικό για παιδιά των πρώτων τάξεων Δημοτικού και Νηπιαγωγείου.

·        Η ζωή είναι ωραία, Ρομπέρτο Μπενίνι.
Ένας Ιταλοεβραίος προσπαθεί να πείσει τον πεντάχρονο γιο του ότι ο εγκλεισμός τους σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης δεν είναι παρά μέρος ενός παιχνιδιού με σκληρούς όρους και έπαθλο ένα αληθινό τανκ!

·        Το Κύμα Γερμανική ταινία, σκηνοθεσία Ντένις Γκάνσελ με τους: Γιούργκεν Φόγκελ, Φρέντερικ Λάου, Μαξ Ρίμελτ, Τζένιφερ Ούλριχ

Ένας καθηγητής πολιτικής ιστορίας με αναρχικό παρελθόν και πρωτοποριακές ιδέες στήνει ένα παιχνίδι ρόλων με τους μαθητές του. Μέσα από ένα διδακτικό πείραμα θέλει να τους δείξει στην πράξη την κρυφή γοητεία του ολοκληρωτισμού, τα πράγματα όμως αρχίζουν να ξεφεύγουν από τον έλεγχο με απρόβλεπτες συνέπειες.

• Μεγάλος δικτάτωρ, Τσάρλι Τσάπλιν.
  Ένας εβραίος κουρέας, που είναι σωσίας του δικτάτορα Χίνκελ, μπλέκει σε μια σειρά από κωμικοτραγικές περιπέτειες. Μια μεγαλοφυής σάτιρα του Χίτλερ και των καταπιεστικών καθεστώτων, από τον Τσάρλι Τσάπλιν, στην πρώτη του καθαρά ομιλούσα ταινία, όπου εγκαταλείπει το χαρακτήρα του Σαρλό για να υποδυθεί το διπλό ρόλο του κουρέα και του Χίνκελ.

http://goo.gl/hOxgvW

• Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση με το Θανάση Βέγγο.
  Ο Θανάσης είναι ένας εργάτης εργοστασίου ο οποίος κοιτάει μόνο τη δουλειά του και το πώς θα εξοικονομήσει λίγο φαγητό. Αντίθετα, η αδελφή του, Φρόσω, βοηθάει όσο μπορεί την αντίσταση κατά των Γερμανών. Ο Θανάσης θα βρεθεί στο δικαστήριο υπερασπιζόμενος τον ταβερνιάρη της γειτονιάς, Θόδωρο. Θα καταδικαστεί όμως ο ίδιος για ψευδορκία, σε είκοσι ημέρες φυλάκιση και θα βρεθεί στο ίδιο κελί με πατριώτες αντιστασιακούς.
• Το μεγάλο κανόνι, με το Θανάση Βέγγο.
  Ένας φυσικοθεραπευτής σπουδάζει το γιο του στη Γερμανία, δουλεύοντας σα σκυλί. Μόλις όμως μαθαίνει ότι ο γιος του έχει μπλέξει σε μια ναζιστική ομάδα, ξυπνούν οι μνήμες που έχει από την Κατοχή.
• Το Μπλόκο, Άδωνις Κύρου.
  Τον Αύγουστο του 1944 οι Γερμανοί στήνουν μπλόκο στην Κοκκινιά και συλλαμβάνουν έναν μαυραγορίτη, τον οποίο εκβιάζουν για να καταδώσει. Η ταινία εξιστορεί τα αληθινά γεγονότα του Μπλόκου, στην Κοκκινιά και τις γύρω περιοχές. Αναδεικνύει τον απαράμιλλο ηρωισμό του λαϊκού αγωνιστή. Ηρωισμό, που μόνο η ανυποχώρητη αντίσταση ενάντια στην καταπίεση μπορεί να καλλιεργήσει. 
• Έλα να δεις, Ελεμ Κλίμοφ.
  Στο επίκεντρο της ιστορίας ο 12χρονος Φλόρια που ξεθάβει ένα χαμένο όπλο και κατατάσσεται στον Κόκκινο Στρατό ανυπομονώντας να ζήσει σαν παρτιζάνος. Η φαντασίωσή του όμως διαλύεται όταν έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματικότητα. Αντιμέτωπος με την κτηνωδία, τα μαλλιά του ασπρίζουν και το πρόσωπό του γεμίζει ρυτίδες.  
• Ο πατέρας του στρατιώτη, Ρεζο Τσχεϊτζε.
  Η δραματική ιστορία ενός ηλικιωμένου αγρότη από τη Γεωργία. Ο γέρος βρίσκεται στο δρόμο για το νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται ο στρατιώτης γιος του. Όμως πριν εκείνος καταφέρει να φτάσει εκεί, ο γιος του έχει ήδη φύγει για το μέτωπο. Ο πατέρας, χωρίς να μπορεί να επιστρέψει πίσω στο χωριό του, μαζί με το Σοβιετικό στρατό θα φτάσει μέχρι το Βερολίνο, μέχρι τη νίκη κατά του φασισμού…
• Ο αληθινός φασισμός, Μιχαήλ Ρομ.
  Η άνοδος και η κυριαρχία του ναζισμού στη Γερμανία, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η ήττα του μέσα από πλούσιο αρχειακό υλικό. Η πιο «δημοφιλής» αντιπολεμική ταινία όλων των εποχών, αποτελεί μια καυστική καταδίκη του φασισμού όχι μέσα από μια «ψυχρή», κοινωνιολογική προσέγγιση αλλά μέσα από την ανάδειξη παρείσφρησης της φασιστικής νοοτροπίας στην καθημερινότητα του μικροαστού, μέσα από τον εύκολο συναισθηματισμό.
• Το ξυπόλητο τάγμα, Γκρεκ Τάλλας.
  Την περίοδο της κατοχής μια ομάδα ορφανών παιδιών από τη Θεσσαλονίκη συγκροτούν μια ηρωική συμμορία, γνωστή ως Ξυπόλητο Τάγμα, που κλέβει τρόφιμα και φάρμακα από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες. Ένα από τα ελάχιστα δείγματα ελληνικού νεορεαλισμού. Υποψήφιο για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας 1954.
• «Ο ουρανός«, του Τάκη Κανελλόπουλου (παραγωγής 1962)
  Μία από τις κορυφαίες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Βασίστηκε σε διηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον πόλεμο του ’40.

Σύνδεσμοι στο Διαδίκτυο

  

Εικονική αναπαράσταση των πολεμικών επιχειρήσεων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, σε μορφήPowerPoint

http://goo.gl/C5VnDe

1.            Τσάρλι Τσάπλιν Ο μεγάλος δικτάτωρ

http://goo.gl/NEJ3dA

2.    Μπέρτολτ Μπρεχτ Η όπερα της πεντάρας

http://youtu.be/tlrEPw9epmw

3.    Μπέρτολτ Μπρεχτ Η αγία Ιωάννα των σφαγείων

http://youtu.be/snS-VTkMmQ0

4.    Άδωνις Κύρου Το μπλόκο

http://youtu.be/T0q8KPamuOQ

5.    Γκρεγκ Τάλλας: Το ξυπόλυτο τάγμα

http://youtu.be/u39iR4xp33E

6.    Καλλιτεχνική αναπαράσταση με άμμο της εισβολής και κατοχής της Ουκρανίας από τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου

http://youtu.be/Cri7aQHRT7k

Φωτογραφικό Υλικό

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ	ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ	ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ	ΕΑΜ - ΕΛΑΣ -ΕΠΟΝ
ΚΟΡΥΣΧΑΔΕΣ	ΝΑΖΙ	ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ	ΣΥΣΣΙΤΙΑ

Αντιφασιστική-αντιναζιστική τέχνη

1.            Η αντιναζιστική τέχνη στη Γερμανία

http://goo.gl/xPEy2e

2.            Σοβιετικές αφίσες ενάντια στο ναζισμό

http://goo.gl/NSUi5u

3.    Ο ισπανικός εμφύλιος στον κινηματογράφο

http://goo.gl/FJhOij

4.            Η δυτικοευρωπαϊκή αντιφασιστική τέχνη

http://goo.gl/II98TO

Περίπατοι-επισκέψεις σε ιστορικούς χώρους

• Υπάρχει κατάλογος των μαρτυρικών πόλεων στην Ελλάδα για την περίοδο 1940-1945 στο site: http://goo.gl/WDFzqG

Ο Πρόεδρος

                                                               Ο Γραμματέας

Αμπαζής Γιώργος

                                                            Τσίγκος Στέφανος