Η
κατασκευή, η οργάνωση και η λειτουργία των υποδομών και υπηρεσιών δημοσίου
συμφέροντος (όπως είναι πχ. οι θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, η ενέργεια,
η ύδρευση, υγεία, οι τηλεπικοινωνίες, τα μέσα ενημέρωσης κλπ) είχαν στη χώρα μας όλα τα χαρακτηριστικά της
λειτουργίας του κράτους: χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών και υψηλό κόστος λειτουργίας
που διαχέονταν στο κοινωνικό σύνολο μέσα από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν η δυσαρέσκεια των πολιτών για τις υπηρεσίες που απολάμβαναν,
ενώ πολλές φορές λειτουργούσαν ανασταλτικά στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Δεν
υπάρχει ούτε ένας πολίτης σ’ αυτή τη χώρα που να μην έχει αγανακτήσει, έστω μια
φορά στη ζωή του, γι’ αυτές τις υπηρεσίες.
Τα
παραπάνω είναι συνέπειες του πως δομήθηκε και λειτούργησε το κράτος πρακτικά
από τη σύσταση του: αδιαφάνεια στη λειτουργία, απαράδεκτη συμπεριφορά προς τους
πολίτες, διαπλοκή, συναλλαγή, διαφθορά, πελατειακές σχέσεις με υπερβολικούς
διορισμούς, ανάθεση της διοίκησης τους σε αποτυχημένους κομματικούς φίλους με
διατεταγμένη υπηρεσία. Τα συμπτώματα αυτά είχαν ιδιαίτερα ενταθεί κατά την πρόσφατη
περίοδο όπου η κρατική λειτουργία είχε παραλύσει κάτω από τον κομματικό
εναγκαλισμό και τον ανταγωνισμό των διαφόρων ομάδων, για να επικρατήσουν των
άλλων στον έλεγχο λειτουργίας των δομών αυτών, συχνά αποκλειστικά για προσωπικό
συμφέρον. Τα παραδείγματα πολλά και ο καθένας μας έχει ανάλογη εμπειρία.
Με
βάση τα παραπάνω, η αναδιοργάνωση της λειτουργίας των φορέων αυτών ήταν και
παραμένει επιτακτική, ενώ η δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού στη θέση του
κρατικού μονοπωλίου, όπου αυτό είναι εφικτό, είναι ευπρόσδεκτη. Σε πολλές
περιπτώσεις, η ανάθεση της λειτουργίας σε κοινωνικούς φορείς (π.χ. στη Γαλλία η
λειτουργία λιμανιών και αεροδρομίων από τα Επιμελητήρια) ή ακόμη και απελευθέρωση
της παροχής των υπηρεσιών (π.χ. τηλεπικοινωνίες στην Ελλάδα) λειτούργησε θετικά,
ειδικά στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης - όπου εφαρμόζονται οι κανόνες
δημόσιας λογοδοσίας και κοινωνικού ελέγχου - με βάση την ισχύουσα κοινοτική
νομοθεσία, ανεξάρτητα αν ο πάροχος της υπηρεσίας είναι ιδιώτης ή το κράτος. Σε
άλλες περιπτώσεις (π.χ. ύδρευση, σιδηροδρομικές υπηρεσίες) διαπιστώθηκε ότι η
εκποίηση των δημόσιων υπηρεσιών είχε αρνητικά αποτελέσματα τόσο στην ποιότητα
των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και στο κόστος τους, με αποτέλεσμα κυβερνήσεις
και αυτοδιοίκηση να αναλαμβάνουν και πάλι τη λειτουργία τους.
Η
επιμονή της Κυβέρνησης για εκποίηση όλων των υπηρεσιών αλλά και των δημόσιων
υποδομών (λιμάνια, μαρίνες, αεροδρόμια ακόμη και … παραλίες) σε ιδιώτες με
οποιοδήποτε τίμημα - αφού συχνά δεν εμφανίζεται παρά ένας ενδιαφερόμενος μετά
από πολλές προσκλήσεις και «χαλάρωση» των όρων του διαγωνισμού - όχι μόνο δεν
εξασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον μακροχρόνια, αλλά ούτε καν τα βραχυχρόνια
προσδοκώμενα ταμειακά οφέλη για την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους. Η
πολιτική αυτή πρέπει να αναθεωρηθεί άμεσα και να βρεθούν λύσεις μέσα από
συναίνεση των ενδιαφερόμενων μερών (π.χ. τοπικοί φορείς, επαγγελματίες) και
πάντα με μοναδικό στόχο την προστασία του δημόσιου συμφέροντος.
Ειδικά
στο νησιωτικό χώρο, όπου λόγω του μικρού μεγέθους και της απομόνωσης των νησιών
το κόστος κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας των υπηρεσιών δημόσιου
συμφέροντος είναι υψηλό και δεν υπάρχουν συνθήκες λειτουργίας ανταγωνισμού, η
όλη προσπάθεια εκποίησης και μάλιστα με διαδικασίες του κατεπείγοντος,
προμηνύει αρνητικές συνέπειες, που θα λειτουργήσουν αθροιστικά στις επιπτώσεις
της κρίσης, δημιουργώντας συνθήκες αποκλεισμού των νησιωτών και των νησιωτικών
επιχειρήσεων από αυτές τις ζωτικές υπηρεσίες.
Οι νησιώτες δεν είμαστε
πολίτες 2ης κατηγορίας και επομένως Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα οφείλουν να
βρουν τώρα τους χρηματοδοτικούς και οργανωτικούς μηχανισμούς, ώστε να μας
παρέχουν υπηρεσίες σε ποιότητα και τιμή ανάλογες με αυτές στην ηπειρωτική χώρα. Είναι ο μοναδικός τρόπος ώστε τα νησιά να
είναι ελκυστικά για εγκατάσταση ανθρώπων και επιχειρήσεων.
Η εφαρμογή της «ρήτρας
νησιωτικότητας» έχει πάρει τη μορφή του κατεπείγοντος. Το προβλέπουν η Συνθήκη
της Λισσαβόνας και το Ελληνικό Σύνταγμα. Το θεσμικό πλαίσιο ετοιμάστηκε. Αυτό
που λείπει είναι η πολιτική βούληση. Ε μ
ε ί ς την έχουμε.
Γιάννης Σπιλάνης
Υποψήφιος
Περιφερειάρχης Β. Αιγαίου
Συνδυασμός «Συμβόλαιο Ζωής με το Αιγαίο»
