Εκδήλωση της Περιφερείας στο 1ο
Γυμνάσιο Χίου
30 Σεπτεμβρίου 2014
Του Παύλου Καλογεράκη
Σήμερα τιμούμε
τους συμπολίτες μας δωρητές , ευεργέτες και εθνικούς ευεργέτες. Τιμούμε την
αγαθοεργία, την ευεργεσία προς την Πατρίδα, προς την κοινωνία, προς τον
συνάνθρωπο. Την τιμούμε ως δράση, την τιμούμε ως αποτέλεσμα, την τιμούμε ως
στοιχείο κοινωνικής συνοχής αλλά κυρίως την
τιμούμε ως ιδέα γιατί είναι ένα στοιχείο αναπόσπαστο της ψυχοσύνθεσης του Χιώτη
και της Χιώτισσας στο πέρασμα των αιώνων.
Εάν θα έπρεπε
να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή των τελευταίων αιώνων στα πλαίσια της
σημερινής μας γιορτής, θα προλαβαίναμε λίγο να σκιαγραφήσουμε πολύ επιγραμματικά το μέγεθος και τον παλμό
αυτής της κοινωνικής δράσης. Μιας κατάθεσης
ψυχής η οποία απλώς είχε ως εξωτερική ένδειξη τα χρήματα για ένα Έθνος και έναν
τόπο με χίλιες δυο ανάγκες καταρημαγμένο
από δύσκολους, χαλεπούς καιρούς.
Στα Νησιά μας,
υπερηφανευόμαστε για το πολιτισμικό τους επίπεδο, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι και οι ευεργέτες
συνετέλεσαν και στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις την Εκπαίδευση που απετέλεσε
τον κύριο μοχλό διατήρησης της ταυτότητάς μας, σε χρόνια και καταστάσεις
κοινωνικής αναστάτωσης και αδυναμίας. Στήριξη της υπόστασης του τόπου μας,
στήριξη της Παιδείας, της Υγείας, του
Πολιτισμού. Επί πλέον σε πάμπολλες, άγνωστες εν πολλοίς περιπτώσεις, στήριξαν
ατομικές ανάγκες σε θέματα υγείας και σπουδών.
Οι ομογενείς
στους τόπους που βρέθηκαν και είχαν τις
επαγγελματικές τους δραστηριότητες δεν ακολούθησαν το γνωστό «μάτια που δεν
βλέπονται γρήγορα λησμονιούνται». Αντιθέτως,
η ψυχή τους παλλόταν από τον πόθο να βοηθήσουν το χωριό τους, την γειτονιά
τους. Να κτίσουν το σχολείο του χωριού τους, την εκκλησιά του. Από την Κωνσταντινούπολη,
την Οδησσό, το Κάιρο
, τη Μασσαλία, το Λονδίνο,
την Ρωσία, την Αλεξάνδρεια, τις Ηνωμένες
Πολιτείες Αμερικής, τον Καναδά, την Αυστραλία.
Δεν θα αναφέρω
ονόματα . Πολλούς ίσως να παραλείψω. Όμως είναι γνωστό ότι κάθε τόπος των τριών Νησιών
μας μπορεί να υπερηφανεύεται πως έχει
πολλούς μικρούς ή μεγάλους δωρητές και ευεργέτες που λαμπρύνουν την ιστορία του.
Ντόπιους ή ομογενείς: Ψαριανοί., Εγνουσιώτες,
Καρδαμυλίτες , Βρονταδούσοι, Χωραΐτες,
Καμπούσοι, Νοτιοχωρούσοι.
Στα Χιακά
χρονικά του 1919 αναφέρονται δεκάδες Χιώτες δωρητές και ευεργέτες της Ελληνικής
παροικίας του Λονδίνου. Καταγράφονται περισσότερες από 70 Χιώτικες οικογένειες μεγάλων
ευεργετών και δωρητών. Οι εντοιχισμένες πλάκες στο ιστορικό τούτο διδακτήριο,
καταγράφουν ένα πολύ μικρό μέρος των οικογενειών αυτών, τις οποίες σήμερα μνημονεύουμε και τιμούμε: Οικογένειες ιστορικές, οικογένειες πλούσιες
μαζί με συντεχνίες επαγγελματιών αλλά και ιδιώτες. Όλοι με έναν στόχο καλά βαλμένο στο μυαλό τους:
ότι η στήριξη της εκπαίδευσης και η φιλανθρωπία σε όλους τους τομείς είναι το
πρώτιστο για την κοινωνία. Για την Πατρίδα τους που τόσο αγαπούσαν και αγαπούν.
Μία ακόμα μικρή
αναφορά στο παρελθόν: Πρόκειται για ένα γεγονός σχεδόν ασύγκριτο με άλλες
ανάλογες περιπτώσεις: Μεταξύ των ετών
1912 (χρονιά της απελευθέρωσης) και 1919
κτίσθηκαν με δωρεές και ευεργεσίες 21
σχολικά κτίρια , μικρά ή μεγάλα σε όλη τη Χίο. Δηλαδή, σε επτά χρόνια κτίστηκαν
21 σχολεία.!! Πότε ξανάγινε αυτό; Και επί πλέον, στις περισσότερες των
περιπτώσεων οι δωρητές χρηματοδοτούσαν, συντηρούσαν και μισθοδοτούσαν τους
δασκάλους και τους καθηγητές. Τι το ανώτερο, τι το ευγενέστερο από αυτήν την
κατάθεση ψυχής είτε για τον ντόπιο
ευπατρίδη, είτε για τον Χιώτη της ξενιτιάς ο οποίος ζούσε δεκάδες χιλιάδες
μίλια μακριά!!
Δεν είναι όμως
μόνο τα σχολικά κτήρια προς τα οποία κατηύθυναν τις αγαθοεργίες τους οι
ευεργέτες. Να θυμηθούμε: Νοσοκομείο, Λωβοκομείο, Μαιευτήριο, Ορφανοτροφείο,
Γηροκομεία, Ψυχιατρείο. ¨Ένα πλέγμα έργων για την κάλυψη όλων των πιεστικών
κοινωνικών αναγκών.
Ας δούμε και το σήμερα: Ούτε κατά το ελάχιστο δεν υστερούν οι
σημερινοί δωρητές και ευεργέτες του
Νησιού μας ως προς τους προγόνους μας. Είτε ως άτομα, είτε ως οικογένειες είτε ως Σύλλογοι είναι
συνεχείς και σημαντικότατες οι αγαθοεργίες τους προς το τόπο μας. Σχολικά κτήρια, πτέρυγες Νοσοκομείων, κοινωφελή Ιδρύματα, Γυμναστήρια, Πολιτιστικά
κέντρα, Οικοτροφεία, Γηροκομεία, Παιδικές χαρές, Υποτροφίες σε σπουδαστές. Στη
Χίο, στα Ψαρά, στις Οινούσσες. Στηρίζουν τον αθλητισμό, τον πολιτισμό, τις υπηρεσίες του
κράτους, την κοινωνική πρόνοια. Βρίσκονται
δίπλα σε εμπερίστατα άτομα στις δύσκολες ώρες.
Χίλια δυο αιτήματα μικρά ή μεγάλα δείχνουν καθημερινά, το αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης
που τους διακατέχει. Με καλή διάθεση και αμεσότητα.
Δεν θα
παραλείψω να σημειώσω ότι στο παρελθόν μέρος της κοινωνίας μας αλλά και άτομα
στάθηκαν κριτικά και αυστηρά απέναντι στις ευεργεσίες και τις χορηγίες,
πικραίνοντας δωρητές και ευεργέτες και είναι βέβαιο ότι έβλαψαν οι ενέργειες αυτές
τον τόπο. Μακάρι να μπορούσε η Πολιτεία, δηλαδή εμείς, να αντιμετώπιζε όλα τα
θέματα και τα προβλήματα. Τούτο δεν συμβαίνει ούτε στα αρτιότερα κράτη. Και για
τον τόπο μας προφανώς δεν φαίνεται να είναι κατορθωτό ούτε και στο εγγύς
μέλλον. Όμως, τα προβλήματα και οι κάθε λογής ανάγκες είναι άμεσες και
πιεστικές. Η ανταπόκριση ευεργετών και
δωρητών σε αιτήματα της κοινωνίας δείχνει
ότι κινούνται από αγάπη για τον τόπο τους, από αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης
και αλτρουϊσμού και όχι από ιδιοτέλεια.. Ίσως να το κάνουν για την υστεροφημία τους.
Αποδεκτό και καθόλου κατακριτέο. Ποιος εξάλλου είναι εκείνος που δεν επιθυμεί
να αφήσει ίχνη των βημάτων του στον τόπο που τον γέννησε;
Θα μπορούσε
τούτη η επέτειος να αποτελέσει και ένα ακόμα κάλεσμα, ένα πατριωτικό
προσκλητήριο σε κάθε ευπατρίδη στο να ενσκήψει με αγάπη και ενδιαφέρον στα τόσα
κοινωνικά προβλήματα των πολύπαθων νησιών μας στην τρέχουσα δύσκολη συγκυρία και
να συμβάλλει με όποιο τρόπο μπορεί στην ανακούφιση του κοινωνικού συνόλου.
Ανάγκες υπάρχουν πολλές, σε πολλούς τομείς, σε δεκάδες περιπτώσεις.
Ολοκληρώνω την
ομιλία τούτη με αυτό το οποίο θεωρώ κυρίαρχο όσον αφορά την ευεργεσία: Το
μέγιστο καλό της προσφοράς προς την κοινωνία, μικρού ή μεγάλου ή πολύ μεγάλου ποσού, δεν είναι μόνο
αυτή καθ΄ εαυτή η προσφορά των χρημάτων αλλά
κυρίως η ενέργεια, το καλό
παράδειγμα, η ανταπόκριση σε κάτι κοινωνικά αναγκαίο. Αυτό που συντελεί στο
δυνάμωμα της κοινωνικής συνοχής. Ο Χιώτης, ο Αιγνουσιώτης και ο Ψαριανός πάντα
νοικοκύρης και οικονόμος κοίταζε τον
τόπο του με πολλή αγάπη και με τον πόθο και τον παλμό στην καρδιά του να
αποτελέσει άξιο τέκνο της Πατρίδας..
