4o Πιλοτικό Γυμνάσιο Χίου Τμήμα: Γ1
Σχολικό Έτος: 2012-2013 Μάθημα: Τοπική Ιστορία
Μαθητές: Κυτριλάκη Καίτη, Κουγιούλης Περικλής, Λαγός Πάρης και Μαδωνής Πέτρος
Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κων/νος (ΠΕ01)
Εργασία Α΄ Τριμήνου
Η Ιερά Μονή Μερσυνιδίου στο Βροντάδο της Χίου
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι γνωστή και ως Μονή Μερσινιδίου, ή απλά Μερσινίδι. Ιδρύθηκε το 1887 στην περιοχή Παλαιόπυργος της περιφέρειας Βροντάδου, πάνω στις βραχώδεις ακτές στις οποίες απολήγουν οι πρόποδες του οροπεδίου του Αίπους. Βρίσκεται 7 περίπου χιλιόμετρα βορείως της πόλης της Χίου.
Πιο συγκεκριμένα, στο μέρος εκείνο είχε πάει κάποτε για ψάρεμα με τον αδελφό του Δημήτριο, ο ιερομόναχος Χριστόφορος Σερέμελης, ιερέας τότε στον Ιερό Ναό τής Παναγίας της Ερυθιανής στο Βροντάδο, και βρήκαν να επιπλέουν στη θάλασσα δύο κομμάτια ξύλο. Τα πήραν για να τα κάψουν στη φωτιά τους, αλλά αυτά δεν καίγονταν. Τα καθάρισαν και διαπίστωσαν με δέος ότι ήταν η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας κομμένη στα δύο. Ο ιερομόναχος θεώρησε ότι αυτό πού συνέβη ήταν θεία βούληση και σημάδι από την Παναγία και αποφάσισε να κτίσει στην ακτή εκεί όπου βρέθηκε η εικόνα, μοναστήρι προς τιμή της. Τοποθέτησε λοιπόν την εικόνα σε ένα προσκυνητάρι, αλλά εκείνη μεταφερόταν, ως εκ θαύματος στη θέση πού σήμερα είναι κτισμένο το Ιερό Βήμα του Καθολικού της Μονής. Εκεί βρισκόταν μια μυρτιά και έτσι ο ιερομόναχος κατάλαβε ότι ο Ναός που θα κτίσει θα αφιερωθεί στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα.
Στις 14 Ιουλίου του 1900 μετά την ανέγερση του Καθολικού και τη δημιουργία κελιών από τον ιερομόναχο Χριστόφορο τελέστηκαν τα εγκαίνια της Μονής από τον τότε Μητροπολίτη Χίου Κωνσταντίνο Δεληγιάννη.
Ο ηγούμενος, πλέον, Χριστόφορος υλοποίησε μεγάλα και πολύ σημαντικά έργα στη Μονή. Ίδρυσε μεγάλη Βιβλιοθήκη στη Μονή. Έκτισε λίγο αργότερα, το 1904 συγκεκριμένα, και δεύτερο Ναό εντός των τειχών του μοναστηριού, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Χριστόφορο. Έκτοτε άρχισαν να πολλαπλασιάζονται και τα κτήματα της Μονής από προσφορές και δωρεές των πιστών. Κάποια απ’ αυτά ήταν το μετόχι των Αγίων Αναργύρων στην Λαγκάδα, ο Άγιος Μακάριος του Βροντάδου, καθώς και κτήματα με ελιές και αμπέλια ολόγυρα της Μονής στις πλαγιές του Αίπους. Την ανάπτυξη αυτή γνώρισε το μοναστήρι έως το τέλος της ζωής του ηγουμένου Χριστόφορου Σερέμελη στις 3 Μαΐου του 1921.
Ηγούμενος στη συνέχεια ανέλαβε ο Αμβρόσιος Μίχαλος. Επί της ηγουμενίας του, η οποία διήρκησε έως το 1948 που εκοιμήθη, η Βιβλιοθήκη της Μονής εμπλουτίστηκε με πλήθος βιβλίων. Την δεκαετία του πενήντα αριθμούσε πλέον χιλιάδες τόμους. Στις προθήκες της έχουν συλλεχθεί κυρίως από δωρεές και φυλάσσονται σπάνια έγγραφα γραμμένα από μοναχούς.
Πολλές υπηρεσίες προσέφερε η Μονή κατά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Υποδέχτηκε τότε και περιέθαλψε πολλούς κατατρεγμένους πρόσφυγες από τα απέναντι μικρασιατικά παράλια.
Αξιόλογη και σπουδαία ήταν η δράση του μοναστηριού στα δύσκολα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής του νησιού(1941-1944), τόσο στον τομέα της φιλανθρωπίας, όσο και στην Εθνική Αντίσταση. Έβαλε μάλιστα σε κίνδυνο πολλές φορές και αυτή την ίδιας την ύπαρξή του ως μοναστήρι. Για την αντιστασιακή της δράση τιμήθηκε από την κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας και από Βρετανούς αξιωματικούς.
Το 1948 τρίτος και τελευταίος ηγούμενος της Μονής ανέλαβε ο Χριστόφορος Γεραζούνης, ο οποίος εκοιμήθη το 1994.
Η Μονή στην ακμή της αριθμούσε 15-20 μοναχούς, ενώ το 1984 είχε μόλις 8. Σήμερα στη Μονή ζει μόνο ένας ιερομόναχος, ο Βικέντιος Γιαννάκος από τα Ψαρά. Από το 1994 την ευθύνη της λειτουργίας της Μονής την έχει αναλάβει η Μητρόπολη Χίου.
Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι μεγάλες και αναρίθμητες είναι οι δωρεές των Χιωτών εφοπλιστών και μη προς τη Μονή.
Το μοναστήρι γιορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου την εύρεση της εικόνας της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, πολιούχου των Κυθήρων. Γιορτάζει, επίσης, στις εορτές των δύο παρεκκλησίων της, του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 Μαΐου και των Αγίων Πάντων.
ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ
Το κτίσμα της μονής έχει το καθαρό λευκό χρώμα, το οποίο λάμπει από μακριά καθώς ο προσκυνητής πλησιάζει από το Βροντάδο. Ξεχωρίζουν έντονα οι δύο γαλάζιοι τρούλοι του Καθολικού που ομοιάζουν του ουρανού και στους οποίους απεικονίζονται εσωτερικά οι εικόνες του Παντοκράτορος Χριστού και της Παναγίας αντίστοιχα. Ο ναός έχει σταυροειδές σχήμα και τρεις πόρτες, από τις οποίες οι δύο βρίσκονται νότια και η μία δυτικά. Σε ευδιάκριτο σημείο του βόρειου τοίχου του Καθολικού βρίσκεται το προσκυνητάρι της θαυματουργού εικόνας της Παναγίας της Μυρσινιδιώτισσας, η οποία κατά θαυμαστό τρόπο αναβλύζει τη μυρωδιά της θάλασσας.
Το Καθολικό της Μονής είναι εσωτερικά κοσμημένο με τοιχογραφίες δύο περιόδων(η πρώτη από τον αγιογράφο Γεώργιο Παναγιωτάκη) και με χαρακτηριστικές παλιές φορητές εικόνες. Απ’ αυτές ξεχωρίζουν, η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, η οποία απεικονίζεται μαζί με τον Άγιο Κωνσταντίνο, τον Άγιο Χαράλαμπο και τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και η εικόνα του Χριστού ως Μέγα Αρχιερέως. Εκθαμβωτικό είναι επίσης και το τέμπλο του Καθολικού, το οποίο είναι επενδεδυμένο με μάρμαρο νεοκλασικής διακόσμησης, το οποίο είναι λεπτομερώς διαμορφωμένο και στηρίζει τις εικόνες, οι οποίες αγιογραφήθηκαν στη Μονή των Αγίων Πατέρων το 1907.
Στην είσοδο της Μονής δεσπόζει το πυργόμορφο καμπαναριό με τον γαλάζιο τρούλο. Κάτω από τη Μονή, προς την βραχώδη ακτή, βρίσκεται το κοιμητήριο, ενώ δίπλα σε ένα μικρό πλάτωμα δεσπόζει ένας μεγάλος σταυρός, που φεγγοβολάει τη νύχτα. Χαμηλότερα συναντάμε ένα μικρό λιμανάκι, το οποίο φιλοξενεί την παράδοση του αγιασμού των καϊκιών στην αρχή της αλιευτικής περιόδου.
Πηγές:
1) Ανωνύμου, «Μονές της Χίου» , Εφημερίδα Τα Νέα, Ένθετο, Τόμος 15, Αθήνα 2010, σσ. 86-99.
2) Λιαδή Γεωργίου, πρωτοπρεσβυτέρου, «Χιακός Μοναχισμός», Ημερολόγιο Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών 1991, χ. α. σ.
3) Χωρεάνθη Κώστα – Τσικριτέα Χωρεάνθη Ελένης, Χίος Ημερολόγιο 1972.
4) Χαλκιά – Στεφάνου Πόπης, Τα μοναστήρια της Χίου, Αθήναι 2003.
5) 4ο Γυμνάσιο Χίου, Οι Παναγιές της Χίου, Χίος Αύγουστος 2002.
6) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν. , Μαθαίνω τον τόπο μου: Χίος – Ψαρά – Οινούσσες, Χίος 22008.
7) Προσωπικές φωτογραφίες.
imchiou.g
r
r
