Η εργοθεραπεία
είναι μια επιστήμη που εντάσσεται στον τομέα της υγείας η οποία στοχεύει στην
προώθηση της υγείας και της ευημερίας μέσω του έργου. Πρωταρχικός σκοπός της
είναι να καταστήσει το άτομο ικανό να συμμετέχει σε δραστηριότητες της
καθημερινής ζωής. Οι εργοθεραπευτές επιτυγχάνουν σε αυτό το αποτέλεσμα
δουλεύοντας με άτομα και κοινότητες για να αυξήσουν την ικανότητα τους να
εμπλέκονται σε έργα τα οποία επιθυμούν, χρειάζονται ή αναμένονται από αυτούς,
είτε τροποποιώντας το έργο είτε το περιβάλλον, για να υποστηρίξουν καλύτερα την
λειτουργική τους ενασχόληση.
(Παγκόσμια Ομοσπονδία
Εργοθεραπευτών[1],
2012)
Ο παραπάνω
ορισμός αποτελεί τον επίσημο ορισμό της επιστήμης. Στα ελληνικά ο όρος αποτελεί
σύνθετη λέξη των ουσιαστικών «έργο» και «θεραπεία» και ο οποίος λαμβάνει μια
διττή ερμηνεία, υποδηλώνοντας από την μία ότι η «θεραπεία» επιτυγχάνεται μέσω
του «έργου» είτε ότι ο στόχος είναι η θεραπεία του έργου καθ’ εαυτού. Το «έργο»
λοιπόν μπορεί να είναι παράλληλα το μέσο αλλά και ο σκοπός της θεραπείας. Έργο
για την επιστήμη της εργοθεραπείας είναι οποιαδήποτε καθημερινή-ή μη-
δραστηριότητα που δίνει νόημα στην ζωή ενός ανθρώπου και στις οποίες
συγκαταλέγονται δραστηριότητες που το άτομο χρειάζεται, θέλει ή αναμένονται από
αυτόν (Π.Ο.Ε. , 2012), από το πιο απλό και «αυτονόητο» όπως η βάδιση/μετακίνηση
έως συγκεκριμένες δραστηριότητες που αφορούν την εργασία ενός ατόμου ή τον
ελεύθερο του χρόνο.
Στόχος μιας
εργοθεραπευτικής παρέμβασης είναι η επίτευξη του μεγαλύτερου βαθμού αυτονομίας
του ατόμου. Έτσι ανάλογα με την περίσταση το άτομο θα εκπαιδευτεί στους
βασικούς τομείς ζωής όπως είναι οι δεξιότητες καθημερινής ζωής αλλά και η
εργασία και η ψυχαγωγία. Μιλώντας για παράδειγμα για έναν μαθητή, στον τομέα
των δεξιοτήτων καθημερινής ζωής αναμένεται από το περιβάλλον του να μπορεί να
φάει/ντύνεται/χρησιμοποιεί την τουαλέτα αυτόνομα και χωρίς βοήθεια. «Εργασία»
για έναν μαθητή είναι το σχολείο του που περιλαμβάνει δραστηριότητες που έχουν
να κάνουν με το γράψιμο (κινητική δεξιότητα) αλλά και με τη μνήμη ή την προσοχή
(γνωστική δεξιότητα). Ενώ τέλος
ψυχαγωγία σε αυτήν την ηλικία θεωρούμε το παιχνίδι. Ένας εργοθεραπευτής μπορεί
να παρέμβει σε όλους αυτούς τους τομείς είτε προσαρμόζοντας τις δραστηριότητες
είτε εξασκώντας τις συγκεκριμένες δεξιότητες που είναι απαραίτητες στο μαθητή.
Οι υπηρεσίες
εργοθεραπείας μπορεί να αποτελέσουν μια ουσιώδη πηγή βοήθειας για ένα πλήθος διαταραχών όπως είναι ο
αυτισμός-διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, εγκεφαλική παράλυση, νευρομυικές
διαταραχές, νοητική υστέρηση, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-
υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), αλλά και για οποιαδήποτε δυσκολία που αφορά σε
μεμονωμένες κινητικές ή γνωστικές δεξιότητες. Συγκεκριμένα οι υπηρεσίες
εργοθεραπείας μπορεί να βοηθήσουν ένα παιδί:
·
Που δυσκολεύεται να φάει ή να ντυθεί ή να
εκτελέσει δραστηριότητες που αφορούν στην προσωπική υγιεινή, μόνο του ή θέλει
να φορά συγκεκριμένα ρούχα ή αποφεύγει και γίνεται ιδιαίτερα ανήσυχο με
συγκεκριμένες δραστηριότητες που αφορούν στην προσωπική υγιεινή (μπάνιο, κόψιμο
νυχιών, βούρτσισμα δοντιών κ.α.),
·
Που δείχνει να μην απολαμβάνει την παρέα ή το
παιχνίδι με άλλα παιδιά ή ενήλικες ή δεν παίζει με τον αναμενόμενο τρόπο με τα
παιχνίδια του ή έχει συχνά ατυχήματα όταν παίζει λόγω απροσεξίας ή βαριέται
εύκολα και πηγαίνει συνέχεια από το ένα παιχνίδι στο άλλο,
·
Που δυσκολεύεται να γράψει ή να ζωγραφίσει
επειδή δεν μπορεί να πιάσει σωστά το μολύβι ή το ψαλίδι ή τα γράμματα του είναι
δυσανάγνωστα ή κουράζεται πολύ γρήγορα ή δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στο
διάβασμα
Βασική
προϋπόθεση για μια πετυχημένη παρέμβαση θεωρείται η συνεργασία εργοθεραπευτή-θεραπευόμενου
η οποία επιτυγχάνεται από την μεριά του θεραπευτή ακούγοντας τις ανάγκες και τα
θέλω του θεραπευόμενου και επιλέγοντας κατάλληλα έργα στα οποία ο θεραπευόμενος
βρίσκει νόημα ή επιθυμεί. Η έννοια όμως αυτής της συνεργασίας απαιτείται και από την οικογένεια
του θεραπευόμενου η οποία αποτελεί την κύρια πηγή πληροφόρησης του θεραπευτή ο
οποίος με την σειρά του οφείλει να εργάζεται και πάνω στις ανάγκες της
οικογένειας και ως συνόλου. Επίσης
μπορεί να κληθούν να συνδράμουν
και άτομα από το ευρύτερο κοινωνικό
περιβάλλον του παιδιού όπως παραδείγματος
χάριν παππούδες, φίλοι αλλά και εκπαιδευτικοί. Η ίδια έννοια της
συνεργασίας διέπει τέλος και την διεπιστημονική ομάδα, στην οποία είναι
απαραίτητο να μετέχει ένας εργοθεραπευτής, διότι με αυτόν τον τρόπο οι
δυσκολίες του παιδιού αναλύονται εκτενώς, διερευνώνται οι αιτίες τους μέσα και
από την ματιά συναφών ειδικοτήτων (λογοθεραπεία, λογοπεδική, ψυχολογία, ειδική
αγωγή κ.α.) με αποτέλεσμα οι δυσκολίες αυτές να αντιμετωπίζονται πιο σφαιρικά
και «ολιστικά», με αυτό τον τρόπο .
Γιαννίκης Δημήτρης
Εργοθεραπευτής-
Συνεργάτης Κέντρου Παιδιού και Εφήβου
