Η φετινή παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού, η 6η Μάρτη, βρίσκει την κοινή γνώμη «συγκλονισμένη» για άλλη μία φορά από ένα ακραίο κρούσμα bullying με πολλές ακόμη σκοτεινές πτυχές και αμφιλεγόμενη έκβαση. Η πιθανή εμπλοκή πολιτικού προσώπου στην συγκάλυψη δραστών άσκησης βίας, διαπόμπευσης και εκφοβισμού ενός νέου ανθρώπου έρχεται να μας θυμίσει ότι ο σχολικός εκφοβισμός δεν αφορά αποκλειστικά την σχολική κοινότητα αλλά την κοινωνία ολόκληρη και οι αιτίες τους είναι τόσο ατομικές όσο και κοινωνικές.
«Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) περιγράφει την εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου. Η σωματική, λεκτική, ψυχολογική και γενετήσια βία αποτελούν κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων του παιδιού στη ζωή, την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια.»
Στοιχεία έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε 6 χώρες της Ευρώπης αποκαλύπτουν ότι το 31,98% των παιδιών στην Ελλάδα υπήρξε θύμα σχολικού εκφοβισμού, είτε κατ' επανάληψη είτε περιστασιακά και ότι η αναλογία εμπλοκής σε περιπτώσεις bullying αγοριών και κοριτσιών είναι 3 προς 1.
Τα κρούσματα ενδοσχολικής βίας στην Ελλάδα έχουν διπλασιαστεί κατά την τελευταία 20ετία και έχουν αυξηθεί σημαντικά οι περιπτώσεις με ρατσιστικά και ομοφοβικά κίνητρα. Εθνικότητα, θρήσκευμα, αναπηρία, σεξουαλικός προσανατολισμός, εξωτερική εμφάνιση, παχυσαρκία και γενικότερα οποιοδήποτε χαρακτηριστικό (εσωστρέφεια, ηπιότητα) κατατάσσει το παιδί σε «αποκλίνουσα», από την κυρίαρχη, ομάδα φαίνεται να συνιστά την αφορμή για την εκδήλωση του φαινομένου το οποίο μπορεί να πάρει τη μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής βίας, σεξουαλικών παρενοχλήσεων υπονοούμενων και χειρονομιών, απειλών, διαπόμπευσης, διασυρμού, κοινωνικού αποκλεισμού, cyber bullying.
Δυσκολευόμαστε να συνδέσουμε τη βία στην κοινωνία, (ρατσιστική, έμφυλη) με ό,τι συμβαίνει στα σχολεία μας ξεχνώντας πως τα παιδιά είναι ο καθρέφτης μας, πορεύονται στο μονοπάτι που εμείς τους έχουμε χαράξει, φέρουν αξίες που εμείς τους έχουμε εμφυσήσει, πραγματώνουν δικά μας απωθημένα.
Αγανακτούμε στο άκουσμα ενός ακραίου συμβάντος χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τη δική μας συνέργια σε αυτό, χωρίς να αναλαμβάνουμε την ανάλογη ευθύνη ως μέλη μιας κοινωνίας ξενόφοβης, σεξιστικής, ομοφοβικής η οποία αναδεικνύει σε ύψιστη αξία τον «τσαμπουκά» και προωθεί βίαια μοντέλα επίλυσης συγκρούσεων και σχέσεων τα οποία και νομιμοποιεί μέσα από την πολιτική και τους θεσμούς της. Μια κοινωνία η οποία θεωρεί την επιβολή δύναμη, το νταηλίκι μαγκιά, τον τραμπουκισμό υπερχειλίζουσα αδρεναλίνη.
Δυσανασχετούμε με την αδυναμία της εκπαιδευτικής κοινότητας να πατάξει το φαινόμενο αλλά συνεχίζουμε να στηρίζουμε ως γονείς και εκπαιδευτικοί ένα σχολείο με εμμονική προσήλωση στη στείρα γνώση και τη σχολική επίδοση και επιτυχία, το οποίο ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, αγνοεί επιδεικτικά τα συναισθήματα των παιδιών και έχει εξοβελίσει από τους στόχους του την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη (μόνο στην προσχολική εκπαίδευση τη συναντάμε), τις διαπροσωπικές σχέσεις τη διαχείριση των συγκρούσεων. Μια κοινωνία δυσανεκτική στη διαφορετικότητα, σε ό,τι παρεκκλίνει από την κυρίαρχη νόρμα, φτιάχνει ανάλογα σχολειά.
Να μην απορούμε λοιπόν. Ρατσισμός, εθνικισμός, σεξισμός συνιστούν καρκινώματα τα οποία έχουν προκαλέσει ήδη εκτεταμένη μόλυνση στον κοινωνικό ιστό ενώ εμείς δυσκολευόμαστε ακόμη να κατανοήσουμε τις βαθιές μεταξύ τους συνάψεις και εκεί έγκειται ακριβώς και η επιτυχία τους.
Απαιτείται
- Συνεχής ενημέρωση για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και τις αιτίες του γονιών, εκπαιδευτικών, μαθητών/τριών και της κοινωνίας ολόκληρης
- Εισαγωγή προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αγωγής και βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης για όλες τις μορφές ρατσισμού ενταγμένων στο ετήσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και όχι περιστασιακά
- Σχεδιασμός ολοκληρωμένης πολιτικής πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας τόσο σε επίπεδο υπουργείου παιδείας όσο και σε επίπεδο σχολικής μονάδας
- Συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων και συνεχής επιμόρφωση των στελεχών του
- Στενή συνεργασία γονέων εκπαιδευτικών για επίλυση προβλημάτων, ενημέρωση και αλληλοτροφοδότηση.
Όσο ζωές παιδιών και νέων ανθρώπων καταστρέφονται επειδή έτυχε να μην είναι τόσο «λεβέντες», όσο η «σκληραγωγημένη φυλή», υπαγορεύει κανείς/μια δε δικαιούται να μιλά για παιδεία και πολιτισμό στη χώρα μας.
