Ως το τέλος του έτους σχεδιάζει η Τράπεζα της Ελλάδος να έχει πραγματοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Η διαδικασία αναμένεται να ξεκινήσει τη μεθεπόμενη εβδομάδα με τα stress tests και να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο με τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.
Αναλυτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας «Το Βήμα» αναφέρει ότι σύμφωνα με τον σχεδιασμό της κεντρικής τράπεζας και της ενιαίας ευρωπαϊκής εποπτικής αρχής SSM, δεν προβλέπεται η προσφυγή στα χρήματα των καταθετών (bail in) για τη διάσωση των τραπεζών. Κορυφαίες πηγές της Τράπεζας της Ελλάδος επισημαίνουν ότι με τα 25 δισ. ευρώ που προβλέπει η συμφωνία για την κεφαλαιακή ενίσχυση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, οι καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες είναι εξασφαλισμένες.
Πιέσεις
Πράγματι, όλες οι εκτιμήσεις αναλυτών, θεσμικών παραγόντων και τραπεζικών κύκλων συγκλίνουν στην άποψη ότι «ο κίνδυνος για bail in έχει απομακρυνθεί και τείνει να μηδενιστεί». Με δεδομένο ότι το νέο ευρωπαϊκό καθεστώς για τη διάσωση των τραπεζών, το οποίο ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα από τη Βουλή με τα προαπαιτούμενα, προβλέπει ότι η συμμετοχή των καταθέσεων με υπόλοιπα άνω των 100.000 ευρώ στη διάσωση τραπεζών ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2016, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας πιέζει προς όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές για να ολοκληρωθεί η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης ως το τέλος του έτους και προτού ισχύσει η νέα νομοθεσία.
Θέμα εμπιστοσύνης
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, ο έλληνας κεντρικός τραπεζίτης έχει πείσει τους ευρωπαίους συναδέλφους τους ότι η Ελλάδα δεν είναι Κύπρος και δεν μπορεί να εφαρμοστεί το «κούρεμα» των καταθέσεων για τη διάσωση των τραπεζών, όπως έγινε στη Μεγαλόνησο τον Μάρτιο του 2013. «Δεν μπορεί να τιμωρηθούν οι καταθέτες που κράτησαν τα χρήματά τους στις ελληνικές τράπεζες, στηρίζοντας το σύστημα και να ευνοηθούν όσοι τα έβγαλαν στο εξωτερικό, δημιουργώντας πρόβλημα ρευστότητας. Ούτε οι επιχειρήσεις με τους υψηλούς λογαριασμούς μέσω των οποίων διακινούν κεφάλαια απαραίτητα για τη λειτουργία τους και την πληρωμή των εργαζομένων» υποστήριξε στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, πείθοντας τους συναδέλφους του.
Μάλιστα ο κεντρικός τραπεζίτης της Γαλλίας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Κριστιάν Νουαγέ, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Le Monde» εμφανίστηκε ριζικά αντίθετος σε οποιοδήποτε κούρεμα καταθέσεων ως μέρος της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών.
«Σε περίπτωση bail in (σ.σ.: κούρεμα καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ) θα χανόταν η εμπιστοσύνη των καταθετών, ενώ, ακόμη χειρότερα, θα καταστρεφόταν η παραγωγική βάση της ελληνικής οικονομίας καθώς οι περισσότεροι τέτοιοι πελάτες στην ελληνική περίπτωση είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις» δήλωσε.
Εμπιστοσύνη
Μάλιστα πρόσθεσε ότι «η θέση μου είναι ευρέως διαδεδομένη στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ» και πως όταν διευκρινιστεί αυτό το θέμα, «θα λειτουργήσει υπέρ της επιστροφής της εμπιστοσύνης και θα βοηθήσει στην επαναφορά μεγάλου μέρους των 90 δισ. ευρώ που έχουν βγει από την Ελλάδα από το 2010».
Σύμφωνα με κορυφαίες πηγές, οι ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες μετά από πρωτοβουλία του κ. Στουρνάρα έχουν συζητήσει το ενδεχόμενο να υπάρξει επίσημη δήλωση από το Ευρωσύστημα που να εγγυάται την ασφάλεια των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες.
Ομως, εκτιμάται ότι μια τέτοια δήλωση θα μπορούσε να γίνει μόνο αφού υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους πιστωτές για το τρίτο μνημόνιο, το οποίο εξασφαλίζει και τους απαραίτητους πόρους για την ανακεφαλαιοποίηση του συστήματος.
Τις πληροφορίες αυτές επιβεβαιώνει ο Κριστιάν Νουαγέ, ο οποίος στη συνέντευξή του τόνισε ότι η θέση του«απηχεί τις απόψεις και άλλων στελεχών της ΕΚΤ».
Τάση επιστροφής
Ο ίδιος δήλωσε ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα πρέπει να γίνει «άμεσα». Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι αν υπάρξει δήλωση στήριξης εκ μέρους της ΕΚΤ, ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που απέσυραν οι καταθέτες τους τελευταίους μήνες και διατηρούν σε μετρητά θα επιστρέψει στο τραπεζικό σύστημα.
Πήγες της Τράπεζας της Ελλάδος εκτιμούν ότι με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες θα δημιουργηθούν συνθήκες για την άρση των capital controls ενισχύοντας την τάση της επιστροφής καταθέσεων στο σύστημα. Οσον αφορά το ύψος των κεφαλαίων που απαιτούνται για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα προκύψει μετά την ολοκλήρωση των stress tests. Οι κεφαλαιακές ανάγκες θα υπολογιστούν με βάση τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία εκτιμάται ότι το πρώτο εξάμηνο του 2015 αυξήθηκαν κατά 5%-10%, σε 40 δισ. ευρώ, καθώς και τα σενάρια που θα ληφθούν υπόψη για την πορεία της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια.
Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι θα χρειαστούν 10-12 δισ. ευρώ. Μέρος αυτών ενδέχεται να καλυφθεί από τους υφισταμένους αλλά και νέους μετόχους. Η συμμετοχή τους ή μη θα εξαρτηθεί από το ύψος των ζημιών που θα προκύψουν από τα stress tests και την τιμή στην οποία θα γίνει η αύξηση. Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι στην παρούσα φάση δεν θα τεθεί θέμα με τον αναβαλλόμενο φόρο καθώς έχουν τη διαβεβαίωση της ΕΚΤ ότι το θέμα δεν θα αντιμετωπιστεί ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες αλλά συνολικά για όλες τις ευρωπαϊκές.
Διαδικασία μέσω ΤΧΣ – «Κλειδί» οι πολιτικές εξελίξεις για την κεφαλαιακή ενίσχυση
Μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) αναμένεται να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Οι αρχικές σκέψεις για απευθείας κεφαλαιακή ενίσχυση από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) εγκαταλείφθηκαν ύστερα από την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού (DG Comp), η οποία έκρινε
ότι το ενδεχόμενο αυτό θα συνιστούσε κρατική βοήθεια που είναι αντίθετη με τις ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού.
Επίσης εγκαταλείφθηκε και η αρχική ιδέα για άμεση κεφαλαιακή ένεση στις ελληνικές τράπεζες, με προκαταβολή 10 δισ. ευρώ, όπως είχε γίνει την προηγούμενη φορά το 2012, όταν οι προκήρυξη εκλογών δεν ευνοούσε τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.
Ομως οι πολιτικές εξελίξεις αναμένεται να επηρεάσουν και τον νέο γύρο κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών. Η συμμετοχή ή όχι ιδιωτικών κεφαλαίων, εκτός από το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών και την τιμή στην οποία θα γίνει η αύξηση, θα εξαρτηθεί, όπως σημειώνουν τραπεζικές πηγές, και από την πολιτική κατάσταση.
ότι το ενδεχόμενο αυτό θα συνιστούσε κρατική βοήθεια που είναι αντίθετη με τις ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού.
Επίσης εγκαταλείφθηκε και η αρχική ιδέα για άμεση κεφαλαιακή ένεση στις ελληνικές τράπεζες, με προκαταβολή 10 δισ. ευρώ, όπως είχε γίνει την προηγούμενη φορά το 2012, όταν οι προκήρυξη εκλογών δεν ευνοούσε τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.
Ομως οι πολιτικές εξελίξεις αναμένεται να επηρεάσουν και τον νέο γύρο κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών. Η συμμετοχή ή όχι ιδιωτικών κεφαλαίων, εκτός από το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών και την τιμή στην οποία θα γίνει η αύξηση, θα εξαρτηθεί, όπως σημειώνουν τραπεζικές πηγές, και από την πολιτική κατάσταση.
Ο έλεγχος
Σε κάθε περίπτωση, όπως όλα δείχνουν ο έλεγχος των τραπεζών θα παραμείνει στο ΤΧΣ, ο ρόλος του οποίου αναμένεται να ενισχυθεί. Τραπεζικές πηγές αναμένουν νομοθετικές αλλαγές ώστε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία του και η λειτουργία του χωρίς κρατικές παρεμβάσεις. «Δεν θα ξαναδούμε διορισμό διοίκησης στην Εθνική από την κυβέρνηση ή αλλαγές στη διοίκηση του ΤΧΣ» αναφέρουν κορυφαίες τραπεζικές πηγές.
Ωστόσο, άγνωστο παραμένει ακόμη αν και πώς οι μετοχές των τραπεζών θα περάσουν στο νέο ταμείο ιδιωτικοποιήσεων, τη σύσταση του οποίου προβλέπει η νέα συμφωνία με τους πιστωτές. Πάντως θεωρείται βέβαιο ότι αν υλοποιηθεί η συμφωνία, οι τράπεζες στη συνέχεια θα πωληθούν, με το πιθανότερο σενάριο να καταλήγουν σε ξένα χέρια. Οσον αφορά το ενδεχόμενο συγχωνεύσεων, πηγές της Τράπεζας της Ελλάδος αναφέρουν ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό συγκέντρωσης στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Τέλος, τα σχέδια για τη δημιουργία bad bank φαίνεται, προς το παρόν τουλάχιστον, να εγκαταλείπονται.
Πηγή: «Το Βήμα» – Γιώργος Παπαϊωάννου
