Φωτιές έχει ανάψει ο τύµβος Καστά στην Αµφίπολη στα αρχαιολογικά πηγαδάκια. Αρχαιολόγοι και ιστορικοί, φιλόλογοι και αρχαιολάτρες διασταυρώσουν τα ξίφη τους για την ταυτότητα του νεκρού, το ρόλο των Σφιγγών και των Καρυάτιδων, αλλά και για τη χρονολόγηση του μνημείου.
Η άποψη ότι ο τάφος ανήκει στον μακεδόνα στρατηλάτη ξεθύμανε νωρίς δεδομένου ότι όλες οι πηγές λένε πως ο Αλέξανδρος τάφηκε στην Αλεξάνδρεια, όπως αναφέρουν Τα Νέα Σαββατοκύριακο.
Οσο για τη Ρωξάνη, αν και ορισμένοι θεώρησαν ότι οι Σφίγγες υπαινίσσονται την παρουσία της ανατολίτισσας πριγκίπισσας, η θεωρία έχει απορριφθεί δεδομένου ότι ο Κάσσιος που τη δολοφόνησε δεν θα έφτιαχνε ένα τόσο μεγαλοπρεπές μνημείο, ενώ ο γιος της, ο οποίος δολοφονήθηκε μαζί της, είναι γνωστό ότι έχει ταφεί στη Βεργίνα.
Ακόμη και για τον επικεφαλής του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Νέαρχο, πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι είναι υπερβολικά μεγάλος.
Ορισμένοι πίσω από τις Σφίγγες εντόπιζαν αιγυπτιακές επιρροές σε συνδυασμό με τη χρήση σφραγιστικών τοίχων, πρακτική που συνηθιζόταν στις πυραμίδες, ενώ άλλοι «διάβαζαν» ίχνη της Αθήνας στα μάτια των Καρυατίδων και συνδύαζαν την παρουσία τους με το γεγονός ότι η Αμφίπολη υπήρξε αθηναϊκή αποικία.
Μακεδονικός ή ρωμαϊκός;
Υπέρ της ταύτισης του μνημείου με μακεδονικό τάφο έχει ταχθεί η επίτιμη διευθύντρια Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Ρωμιοπούλου διότι «τα τοιχώματα είναι από πελεκητούς λίθους, έχει καμαρωτή στέγη, έχει κτιστό δρόμο που οδηγεί σε ορθογώνιους θαλάμους και διαδρόμους» και συμφωνεί με τη χρονολόγηση του 4ου αι. ή των αρχών του 3ου αι. π.Χ., ενώ επισημαίνει τη μοναδικότητα του μνημείου τόσο λόγω του μεγέθους όσο και λόγω της παρουσίας των Καρυατίδων.
Ωστόσο, οι Καρυάτιδες που ήρθαν στο φως αποτελούν πολύτιμο στοιχείο για όσους υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για μακεδονικό τάφο.
«Το κλειδί είναι οι Καρυάτιδες» λέει η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Όλγα Παλαγγιά. «Κλειδώνουν τη χρονολόγηση του μνημείου στη ρωμαϊκή εποχή και όχι νωρίτερα από τον 1ο αι. π.Χ. Είναι αρχαϊστικές, δηλαδή φορούν λοξό ιμάτιο, όπως οι αρχαϊκές κόρες, αλλά το κεφάλι τους μοιάζει κλασικό, λες και το έχει φτιάξει ο Πραξιτέλης. Πρόκειται για μια σύνθεση που συνηθιζόταν στα ρωμαϊκά χρόνια από την αγάπη για το παρελθόν. Δεν υπάρχουν αντίστοιχες σε ταφικά μνημεία. Εκείνες του τάφου στο Σβεστάρι της Βουλγαρίας δεν έχουν καμία σχέση στιλιστικά. Πρόκειται για χορεύτριες».
Όσοι πιστεύουν ότι ο τύμβος χρονολογείται στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. βασίζονται και στην παρουσία του περίφημου μαρμάρινου Λέοντα της Αμφίπολης επί του μνημείου, άποψη που υποστηρίζει η ανασκαφέας του χώρου Κατερίνα Περιστέρη.
Η άποψη ότι ο τάφος ανήκει στον μακεδόνα στρατηλάτη ξεθύμανε νωρίς δεδομένου ότι όλες οι πηγές λένε πως ο Αλέξανδρος τάφηκε στην Αλεξάνδρεια, όπως αναφέρουν Τα Νέα Σαββατοκύριακο.
Οσο για τη Ρωξάνη, αν και ορισμένοι θεώρησαν ότι οι Σφίγγες υπαινίσσονται την παρουσία της ανατολίτισσας πριγκίπισσας, η θεωρία έχει απορριφθεί δεδομένου ότι ο Κάσσιος που τη δολοφόνησε δεν θα έφτιαχνε ένα τόσο μεγαλοπρεπές μνημείο, ενώ ο γιος της, ο οποίος δολοφονήθηκε μαζί της, είναι γνωστό ότι έχει ταφεί στη Βεργίνα.
Ακόμη και για τον επικεφαλής του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Νέαρχο, πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι είναι υπερβολικά μεγάλος.
Ορισμένοι πίσω από τις Σφίγγες εντόπιζαν αιγυπτιακές επιρροές σε συνδυασμό με τη χρήση σφραγιστικών τοίχων, πρακτική που συνηθιζόταν στις πυραμίδες, ενώ άλλοι «διάβαζαν» ίχνη της Αθήνας στα μάτια των Καρυατίδων και συνδύαζαν την παρουσία τους με το γεγονός ότι η Αμφίπολη υπήρξε αθηναϊκή αποικία.
Μακεδονικός ή ρωμαϊκός;
Υπέρ της ταύτισης του μνημείου με μακεδονικό τάφο έχει ταχθεί η επίτιμη διευθύντρια Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Ρωμιοπούλου διότι «τα τοιχώματα είναι από πελεκητούς λίθους, έχει καμαρωτή στέγη, έχει κτιστό δρόμο που οδηγεί σε ορθογώνιους θαλάμους και διαδρόμους» και συμφωνεί με τη χρονολόγηση του 4ου αι. ή των αρχών του 3ου αι. π.Χ., ενώ επισημαίνει τη μοναδικότητα του μνημείου τόσο λόγω του μεγέθους όσο και λόγω της παρουσίας των Καρυατίδων.
Ωστόσο, οι Καρυάτιδες που ήρθαν στο φως αποτελούν πολύτιμο στοιχείο για όσους υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για μακεδονικό τάφο.
«Το κλειδί είναι οι Καρυάτιδες» λέει η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Όλγα Παλαγγιά. «Κλειδώνουν τη χρονολόγηση του μνημείου στη ρωμαϊκή εποχή και όχι νωρίτερα από τον 1ο αι. π.Χ. Είναι αρχαϊστικές, δηλαδή φορούν λοξό ιμάτιο, όπως οι αρχαϊκές κόρες, αλλά το κεφάλι τους μοιάζει κλασικό, λες και το έχει φτιάξει ο Πραξιτέλης. Πρόκειται για μια σύνθεση που συνηθιζόταν στα ρωμαϊκά χρόνια από την αγάπη για το παρελθόν. Δεν υπάρχουν αντίστοιχες σε ταφικά μνημεία. Εκείνες του τάφου στο Σβεστάρι της Βουλγαρίας δεν έχουν καμία σχέση στιλιστικά. Πρόκειται για χορεύτριες».
Όσοι πιστεύουν ότι ο τύμβος χρονολογείται στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. βασίζονται και στην παρουσία του περίφημου μαρμάρινου Λέοντα της Αμφίπολης επί του μνημείου, άποψη που υποστηρίζει η ανασκαφέας του χώρου Κατερίνα Περιστέρη.
Newsroom ΔΟΛ
