Ολοκληρώθηκε αργά το απόγευμα της Δευτέρας 22 Σεπτέμβρη 2014 η “Διαβούλευση αναφορικά για τα ΔΗΠΕΘΕ” που οργάνωσε στη Βουλή η “επιτροπή ελέγχου κυβερνητικού έργου πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ”, με φυσική παρουσία επτά Περιφερειακών Θεάτρων και τεσσάρων μέσω γραπτών χαιρετισμών και εισηγήσεων. Το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου εκπροσωπήθηκε από τον Καλλιτεχνικό του Διευθυντή και από το μέλος του Δ.Σ. του κας Ζούντα Γεωργίας.
Στην τετράωρη διαβούλευση κατετέθη από τους καλλιτεχνικούς διευθυντές πλήθος ζητημάτων που απασχολούν τα ΔΗΠΕΘΕ της χώρας, όμοια σχεδόν στο σύνολό τους, ενώ ακούστηκαν προτάσεις αντιμετώπισής τους. Απαραίτητη από όλους τους συμμετέχοντες κρίθηκε η αλλαγή πλαισίου λειτουργίας του φορέα, προκειμένου να διορθωθούν τα σοβαρά λειτουργικά προβλήματα που προκάλεσε το πρόγραμμα “Καλλικράτης”, αλλά και η έλλειψη ενός εποπτικού/συμβουλευτικού μηχανισμού, με υποχρέωση να ελέγχει όλα τα συμβαλλόμενα μέρη, τις δράσεις και την επίτευξη ή όχι των στόχων. Μείζονος σημασίας υπήρξε το σκέλος της συζήτησης που κινήθηκε γύρω από την “αινιγματική” στάση του Υπουργείου Πολιτισμού απέναντι στα ΔΗΠΕΘΕ, στάση η οποία -κατά γενική ομολογία- απαξιώνει τα ημικρατικά θέατρα στο σύνολό τους, μεταθέτοντας το “βάρος” της λειτουργίας τους στους Δήμους όπου και εδρεύουν. Παράλληλα έγιναν αναφορές για δυσλειτουργίες εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης Α & Β βαθμού, ενώ ειδικότερα σχολιάστηκε η στάση ορισμένων Περιφερειακών Αρχών (όπως η προηγούμενη του Βορείου Αιγαίου), όπου παρά του ότι συμμετέχουν συμβατικά ως εταίροι, αρνήθηκαν την οικονομική στήριξη στα ΔΗΠΕΘΕ στερώντας στους δημότες τους την παρουσία τους.
Με το τέλος της συζήτησης, η συντονίστρια της Επιτροπής Ελέγχου Κυβερνητικού Έργου (ΕΕΚΕ) Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, βουλευτής κα Κανελλοπούλου Μαρία, επιβεβαίωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκάθαρα στηρίζει το θεσμό και άμεσα θα ξεκινήσει την επεξεργασία των προτάσεων, ενώ θα ακολουθήσει σύντομα και δεύτερη διαβούλευση η οποία θα συντελέσει καθοριστικά για την αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας. Το απόσταγμα των προτάσεων και οι αποφάσεις θα δημοσιευτούν στο άμεσο μέλλον ως επίσημες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ θα ακολουθήσει και σχετική ερώτηση στη βουλή προς τον Υπουργό Πολιτισμού.
Δη.Πε.Θε. Βορείου Αιγαίου – Εισήγηση Κ/Δ Γιάννη Ζαφείρη
Η «Ανάγκη ανασυγκρότησης και επαναθεώρησης του θεσμού των ΔΗΠΕΘΕ» υπήρξε το επίκεντρο της συζήτησης μιας μεγάλης ημερίδας που διοργάνωσε τον Απρίλιο 2011 το ΥΠ.ΠΟ.Τ.
« Το μνημόνιο και την τρόικα σε αυτό το δωμάτιο μπορούμε να τα φέρουμε μόνο εμείς. Το μόνο αίτημα που έχω είναι να δείτε με πολλή αγάπη τις μέρες που έρχονται και με πολύ φόβο αυτές που πέρασαν» …δήλωσε σε όλους μας ο τότε Υπ. Πολιτισμού κ. Γερουλάνος και πρόσθεσε:
«Είναι πραγματική η ανάγκη να ενδυναμωθούν τα ΔΗΠΕΘΕ και να δημιουργήσουν έργο. Εμείς ερχόμαστε να οργανώσουμε και να κωδικοποιήσουμε τη συζήτηση αυτή προκειμένου να πάρουμε εποικοδομητικές αποφάσεις. Θα πρέπει όμως πρώτα να εξετάσουμε: 1) Ποιος είναι ο σκοπός που υπηρετούν; 2) Πώς θα τον υπηρετήσουν καλύτερα; 3)Τι εργαλεία χρειάζονται; 4) Ποιος μπορεί να εξασφαλίσει αυτά τα εργαλεία;»
Τα ερωτήματα που ετέθησαν από τον κ. Γερουλάνο, ακούγονται έως και σήμερα. Στην πραγματικότητα όμως δεν υφίστανται, και, μάλλον -σε περιπτώσεις-, αποτελούν αποφορά κακών προθέσεων εφόσον ο σκοπός των ΔΗΠΕΘΕ είναι πολύ συγκεκριμένος και -κυρίως- αφορά στην αντιμετώπιση της ανισομέρειας και του συγκεντρωτισμού –μέσω της ώθησης της πολιτιστικής δραστηριότητας– από τα αστικά κέντρα της περιφέρειας έως τα πιο μικρά χωριά. Ομοίως αφορά στην προστασία και την ανάδειξη της ελληνικής δημιουργίας, στην προσφορά υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικού έργου σε τόπους όπου αδυνατεί να φτάσει η ιδιωτική καλλιτεχνική δημιουργία και τέλος στην εκπαίδευση.
Το γεγονός αυτό, εδώ και 30 χρόνια, δεν αναθεωρείται και δε διαπραγματεύεται προς το «λιγότερον», αλλιώς μιλούμε για γκρέμισμα της ουσίας και της αξίας του οικοδομήματος που χτίστηκε με μόχθο όλα αυτά τα χρόνια, ή μιλούμε για απεχθείς ποιοτικές εκπτώσεις που δεν αρμόζουν σε ημικρατικά θέατρα.
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, το πραγματικό ερώτημα που τίθεται τα τελευταία χρόνια αφορά μόνο στο ξεκαθάρισμα -επιτέλους- των προθέσεων και της πολιτικής βούλησης της κεντρικής εξουσίας απέναντι στο θεσμό των ΔΗΠΕΘΕ και τίποτε άλλο. Αφορά εν ολίγοις στην αποσαφήνιση της κεντρικής πολιτικής καλώντας τη να επιλέξει ανάμεσα στις εξής δύο εκδοχές:
Τη συνέχεια του θεσμού των ΔΗΠΕΘΕ ή όχι;
Όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς ένας μύλος συζητήσεων για «αποφάσεις» …που δε λαμβάνονται ποτέ και για ενέργειες που δεν αποφασίστηκαν ποτέ. Ένας μύλος με προφάσεις εν αμαρτίαις και με διαρκείς εκπτώσεις, υπό το χρόνια αρρωστημένο καθεστώς των «ήξεων και αφίξεων» και της γνώριμης πλέον πολιτικής τακτικής του τύπου: «απαξιώνουμε, στριμώχνουμε οικονομικά, δεν αναλαμβάνουμε πολιτική ευθύνη και τέλος πετάμε το μπαλάκι στους Δήμους που εδρεύουν τα εκάστοτε ΔΗΠΕΘΕ, να πράξουν ότι εκείνοι νομίζουν».
Ό,τι ακριβώς δηλαδή έχουν υποστεί τα ΔΗΠΕΘΕ την τελευταία πενταετία, την ώρα πλέον που οι -στην ουσία εκβιαζόμενες οικονομικά- δημοτικές αρχές καλούνται να αποφασίσουν αν θα δώσουν τη χαριστική βολή αποτελειώνοντας το θεσμό των ΔΗΠΕΘΕ ή αν θα τα υποστηρίξουν από τον προϋπολογισμό τους δίχως να απολαμβάνουν οποιασδήποτε στήριξης και ενδιαφέροντος για αυτά από το Υπ. Πολιτισμού.
Στην ίδια συνάντηση ο κ. Γερουλάνος αναφέρθηκε στους λόγους που επιβάλλουν τον επαναπροσδιορισμό του θεσμού, εστιάζοντας κυρίως στο γεγονός ότι «από το 1980 οπότε δημιουργήθηκαν τα ΔΗΠΕΘΕ και μετά άλλαξε το θέατρο».
«Και πώς να μην άλλαζε;», απαντήσαμε κάποιοι από εμάς, θυμάμαι. Κάποιοι άλλοι πάλι, απολύτως εναρμονισμένοι με την υποτιθέμενη «δικαιότερη κατανομή», «αξιοκρατία», «ορθότερη αξιολόγηση» και ακόμη χειρότερα με την «οικονομία στο κράτος» που θα εξασφάλιζε το πρόγραμμα «Καλλικράτης», πρότειναν στον Υπουργό μια σύμπτυξη/συνένωση των ΔΗΠΕΘΕ από 15 σε 6, με το σκεπτικό ότι με τον τρόπο αυτό τα έξι ΔΗΠΕΘΕ θα διαχειρίζονταν το προϋπολογισμένο ποσό των 15 και άρα θα καθίσταντο πιο δημιουργικά.
Κάτι τέτοιο βεβαίως δεν προβλέπεται από το πρόγραμμα «Καλλικράτης» (ν. 3852/2010) ο οποίος αναφέρει ρητά ότι τα ΔΗΠΕΘΕ αποτελούν εξαίρεση για τους δήμους που ήδη διαθέτουν μία κοινωφελή επιχείρηση ή μία ανώνυμη εταιρεία, άρα αν πάψουν ως ΔΗΠΕΘΕ καταργούνται οριστικά και μαζί τους οι οργανικές θέσεις δεκάδων εργαζομένων που απολύονται. Το αναφέρω αυτό ως παράδειγμα αποφυγής τέτοιου είδους τεχνοκρατικών και οικονομίστικων σκέψεων μνημονιακής εσάνς, γιατί δε χωρούν πουθενά, πόσο μάλλον μέσα στον πολιτισμό. Οι τέχνες, και κάθε είδος επιδοτούμενου πολιτιστικού φορέα, δε μπορεί να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται με αμιγείς οικονομικούς όρους, αλλά οφείλεται αφενός μεν να ελέγχεται για τυχόν παρεκκλίσεις και να αξιολογείται καλλιτεχνικά και μόνον.
Τα ΔΗΠΕΘΕ ήταν 16 και έμειναν 15 μετά το κλείσιμο εκείνου της Ρόδου, δημιουργώντας κενό στο νοτιανατολικό Αιγαίο. Μέρος της πρότασής μου προς την «Επιτροπή ελέγχου κυβερνητικού έργου πολιτισμού» του ΣΥΡΙΖΑ είναι: η δημιουργία επιπλέον ΔΗΠΕΘΕ στις περιφέρειες εκείνες όπου υπάρχει πολιτιστικό κενό. Ο μόνος τρόπος για να πραγματωθεί αυτό, είναι η απαρέγκλιτη κεντρική υποστήριξη στην ιδέα, στο θεσμό και στην αποστολή που επιτελεί.
Το κλείσιμο ορισμένων ΔΗΠΕΘΕ, η συνένωση/συγχώνευση και κάθε άλλη τέτοια προοπτική, θα σημάνει αυτομάτως τον αποκλεισμό και αποξένωση χιλιάδων θεατών από σημαντικότατους θύλακες πολιτισμού και από τον ποιοτικό επαγγελματικό θεατρικό χώρο. Θα σηματοδοτήσει παράλληλα την αύξηση της ανεργίας σε αμέτρητους καλλιτεχνικούς κλάδους και θα συντονιστεί με την οικτρή εκείνη σιγή της φωνής του πολιτισμού που προκάλεσε -κυρίως στην Περιφέρεια- το κλείσιμο της ΕΡΤ.
Ο πρωτογενής πολιτισμός ΔΕΝ αποφέρει κέρδη και αυτό είναι ξεκάθαρο. Η χρηματοδότηση του πολιτισμού αποτελεί χρηματοδότηση για την εκπαίδευση & ανάπτυξη του πνεύματος και αυτό δε μετριέται με χαρτονομίσματα. Ο πολιτισμός είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα, είναι δικαίωμα των πολιτών μέσω των εισφορών τους, άρα ευθύνη του κράτους. Αν κάποιοι ασχολούνται με αριθμούς και καταστροφικές εξοικονομήσεις που ζημιώνουν τον πολιτισμό, τότε είτε είναι ανίκανοι για τις θέσεις που καταλαμβάνουν, είτε εξυπηρετούν άλλες επικίνδυνες σκοπιμότητες που αποβαίνουν μοιραίες όχι μόνον εις βάρος του πολιτισμού, αλλά της ίδιας της χώρας. Γιατί, προσέξτε, αν προσπαθήσουμε να μπούμε στην τεχνοκρατική αντίληψη ορισμένων και μιλήσουμε μόνο με αριθμούς, τότε ποια η «εξοικονόμηση» του κράτους όταν από τις 90.000 ευρώ που διέθετε το 2013 σε κάθε ένα από τα 15 ΔΗΠΕΘΕ, σήμερα τα επιδοτεί με 46.000 ευρώ; Το κράτος «εξοικονόμησε» 660.000 ευρώ και στην ουσία κατέστρεψε όλα τα ΔΗΠΕΘΕ, άφησε άνεργους εκατοντάδες επαγγελματίες, μείωσε τη διακίνηση χρήματος στις επιχειρήσεις όπου εδρεύουν και δραστηριοποιούνται τα ΔΗΠΕΘΕ, επιβάρυνε τους προϋπολογισμούς των Δήμων και τέλος στέρησε στις περιφέρειες δεκάδες δράσεις ετησίως.
Με λίγα λόγια, τα ΔΗΠΕΘΕ δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται τεχνοκρατικά, με την ίδια προχειρότητα μάλιστα που αντιμετωπίστηκε η ΕΡΤ, λόγω κρατικής ανικανότητας για έναν ρεαλιστικό εξορθολογισμό και έλεγχο λειτουργίας. Και πως θα μπορούσε να γίνει κατορθωτό τούτο, όταν πολλοί εκ των πολιτικών διαχειριστών τέτοιων θεσμών «δε βρίσκουν δρόμο να διαβούνε» όπως λέει ο ποιητής, και αυτό «γιατί ποτέ δεν ήταν ποιητές, το χώμα που πατούν να προσκυνούνε».
Επιστρέφοντας σε εκείνη τη συζήτηση που κάναμε στο Υπουργείο πριν τέσσερα περίπου χρόνια, θυμάμαι προς το τέλος της ομιλίας του τον Υπουργό Πολιτισμού να υποστηρίζει ότι "Αξίζει στα ΔΗΠΕΘΕ να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι μιας κοινωνίας που έχει όραμα για το μέλλον της, άποψη για την πορεία της και ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα». Πρόσθεσε δε ότι «η τέχνη πρέπει να ηγείται της κοινωνίας και πρέπει να έχει την υποστήριξή της για να το κάνει".
Σωστά, αλλά ποιας κοινωνίας; Μιας κοινωνίας ρημαγμένης που επιζητά απλώς τρόπο να επιβιώσει; Και αν -αναμφισβήτητα- μια εκ των κυριοτέρων τροφών αυτής της κοινωνίας είναι ο πολιτισμός και η παίδευσή της, θα αναμένουμε τούτο να το ανακαλύψει μόνη της ή μήπως θα έπρεπε να το καταστήσουμε σαφές εμείς, βοηθώντας με το ποιοτικό έργο μας προς αυτή την κατεύθυνση;
Και ενώ όλοι μας συζητήσαμε σε εκείνη τη συνάντηση τα ανυπέρβλητα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα Περιφερειακά Θέατρα κατά την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτη» και ενώ λάβαμε υποσχέσεις ότι σύντομα το Υπ. Πο. θα επανασχεδιάσει ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο λειτουργίας διαμορφωμένο μάλιστα από τις προτάσεις όσων εκπροσωπήσαμε τους φορείς μας σε εκείνη τη διαβούλευση, τι πραγματικά συνέβη και τι άλλαξε;
Συνεχίστηκαν οι άτακτες επιχορηγήσεις, ή κάποιες εξ αυτών δε δόθηκαν ποτέ, διαλύοντας τους καλλιτεχνικούς σχεδιασμούς και καθιστώντας ασυνεπείς τους φορείς απέναντι στις λειτουργικές υποχρεώσεις τους. Η κρατική ασυνέπεια και τα κάθε είδους γραφειοκρατικά εμπόδια έχρισαν κάποιους από εμάς αφερέγγυους σε συνεργάτες και εμπορικούς συναλλασσόμενούς μας αλλά και παντελώς αδύναμους να υλοποιήσουμε τους όρους της προγραμματικής σύμβασης. Τραγική και παρανοϊκή υπήρξε η περίπτωση όπου επίτροποι του ελεγκτικού συνεδρίου δεν ενέκριναν καθυστερημένα εντάλματα επιχορηγήσεων, ζητώντας παραστατικά δράσεων που ΘΑ είχαμε αν είχαμε λάβει αυτές τις επιχορηγήσεις στην ώρα τους! Η λειτουργική παράνοια του Ελληνικού Δημοσίου μαζί με τον ψυχισμό μας, φθείρει τον ίδιο το πολιτισμό αλλά εξαντλεί και την ανοχή του κοινού, το οποίο δε γνωρίζει την κεντρική -αλλά και τοπική σε περιπτώσεις- κακομεταχείριση του θεσμού.
Κάποιοι από εμάς, για να μη μείνουμε άπραγοι, καταφύγαμε ως λύση ανάγκης στην αποδοχή εργασίας καλλιτεχνών δίχως μισθό, πράγμα που μας έφερε ακόμη και αντιμέτωπους με συνδικαλιστικούς φορείς όπως το Σ.Ε.Η. Προσωπικά βρέθηκα σε ομηρία, όταν ο δημότης της Χίου δυσανασχετούσε μη γνωρίζοντας τι πραγματικά συμβαίνει, πιστεύοντας ίσως ότι μπορούσαμε να έχουμε δράσεις και δεν το πράτταμε. Ήταν τότε που τόλμησα να επιχειρήσω παραγωγή άνευ χρηματοδότησης και που -ορθά από την άλλη- επενέβη το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών επιπλήττοντας και απειλώντας με με διαγραφή, με καταγγελία της προγραμματικής σύμβασης και λοιπές κυρώσεις.
Τι άλλο όμως προέκυψε από εκείνη τη συνάντηση όλων των ΔΗΠΕΘΕ στο Υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές του 2011;Ακολουθήθηκε μια σειρά από επαναλαμβανόμενες ανανεώσεις προγραμματικών συμβάσεων εξάμηνης διάρκειας χωρίς κανένα νέο σχεδιασμό και αυτό που στην πραγματικότητα άλλαξε ήταν η κατά 50% μείωση της επιδότησης των ΔΗΠΕΘΕ.
Αποδεδειγμένα πλέον το πρόγραμμα «Καλλικράτης» δε συνετέλεσε πουθενά, παρά εμπόδισε και απαξίωσε τα ΔΗΠΕΘΕ. Απαξίωση για την οποία όχι μόνον δεν προσπάθησε να αποτρέψει καμία πολιτική έως σήμερα, αλλά αντιθέτως το Υπ. Πο. ενίσχυσε, παρεμβαίνοντας μονομερώς ακόμη και στις προγραμματικές συμβάσεις, ξεριζώνοντας από τον κορμό τους έως και τους καλλιτεχνικούς διευθυντές!.
Ως προς την επιδότηση; Από τις 200.000 ευρώ το 2008, σήμερα, η συνολική μείωση εκ μέρους του Υπουργείου Πολιτισμού αγγίζει το 80%, καθιστώντας τους φορείς αδύναμους να παράξουν, έκθετους και έρμαιους στα χέρια της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία επίσης αιμορραγεί και -σε πολλές περιπτώσεις- αδυνατεί να αναλάβει αυτό το «βάρος». Οι δε διαρκείς και πονηρές «παρεμβάσεις» στην προγραμματική σύμβαση από το Υπουργείο Πολιτισμού, είχαν μέσα σε άλλα ως αποτέλεσμα να ανοίξουν «παράθυρο» σε κάποιους Δήμους ώστε να διευθύνονται καλλιτεχνικά τα ΔΗΠΕΘΕ από αιρετούς (!) δίχως καμία κατάρτιση και γνώση με το αντικείμενο. Έτσι, σα να μην έφταναν τα υπόλοιπα, έχοντας αιρετούς στην καλλιτεχνική διεύθυνση εντάθηκε το φαινόμενο εισοδισμού της πολιτικής και των μικροπολιτικών παρεμβάσεων, στον ήδη πληγωμένο θεσμό, με επιλογές και «κρίσεις» τους που προέκυπταν από αμφίβολες «πολιτικές αξιολογήσεις», μέσα από αμφίβολες «φιλοξενίες» ιδιωτικών παραγωγών που αφορούν άλλωστε σε δευτερογενή και όχι πρωτογενή πολιτισμό (φιλοξενίες και όχι παραγωγές).
Φαινόμενο πολιτικής σκοπιμότητας αντιμετωπίσαμε στο ΔΗΠΕΘΕ Β.Α. μόλις πρόσφατα, όταν η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου διαχειρίστηκε υψηλότατα κονδύλια ΕΣΠΑ για το πρόγραμμα «Πέλαγος Πολιτισμού» όπου ανεξήγητα και αδικαιολόγητα αποκλείστηκε από το πρόγραμμα το ΔΗΠΕΘΕ Β.Α, ενώ εδώ και δύο χρόνια η Π.Β.Α. ενώ συμμετέχει ως εταίρος στο ΔΗΠΕΘΕ Β.Α. αρνείται πεισματικά οποιαδήποτε οικονομική συμμετοχή. Την ίδια ώρα η αποχωρήσασα Δημοτική Αρχή Χίου άφησε οφειλή στο Περιφερειακό μας Θέατρο περίπου 400.000 ευρώ (κατά τη θητεία της), εμποδίζοντάς το να ανταπεξέρθει στο έργο του και -ακόμη χειρότερα- αφήνοντάς το άστεγο. Τέτοια φαινόμενα θα συνεχίσουν να μας προβληματίζουν, όσο ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στα ΔΗΠΕΘΕ και οι συμβατικές της υποχρεώσεις δεν ελέγχονται από κανένα όργανο. Ακόμη όμως και για τις περιπτώσεις όπου οι προθέσεις των Δημοτικών αρχών είναι οι καλύτερες, υπό το σημερινό καθεστώς, θα πρέπει αυτές να αναλάβουν όλο το λειτουργικό βάρος του οργανισμού δίχως να αναμένουν υποστήριξη, διότι -ομοίως- δεν ελέγχεται το γεμάτο εκπλήξεις, άτακτο και ασυνεπές απέναντι στο θεσμό Υπουργείο Πολιτισμού.
Σήμερα υπάρχουν αρκετά ΔΗΠΕΘΕ που απαξιωμένα και αδύναμα κεντρικά, αλλά και τοπικά, είτε υπολειτουργούν, είτε διευθύνονται από πολιτικούς και όχι από επαγγελματίες καλλιτέχνες, υπό την άγονη, παρεμβατική και πελατειακή λογική με την οποία διακατέχονται αρκετοί εξ αυτών, είτε απειλούνται με κλείσιμο. Το κλείσιμο ωστόσο θα αποτελούσε εξέλιξη η οποία θα εκθεμελίωνε και τους τελευταίους σημαντικούς πολιτιστικούς πυλώνες των περιφερειών, αρκετές εκ των οποίων είναι πολιτιστικά εγκαταλελειμμένες. Ειδικότερα λόγω των ανωτέρω και πριν αναφέρω τα έξι σύντομα σημεία που προτείνω στην «Επιτροπή ελέγχου κυβερνητικού έργου πολιτισμού» του ΣΥΡΙΖΑ, δίνω ιδιαίτερη σημασία για τον οργανωμένο και αυστηρό έλεγχο της λειτουργίας των ΔΗΠΕΘΕ και όλων των μερών που συμμετέχουν σε αυτά, όποια μορφή και αν αποκτήσουν, δεδομένου ότι σήμερα κεντρικά κανείς δεν παίρνει θέση για όσα στραβά συμβαίνουν και καταγγέλλονται, ενώ ακόμη και το Υπουργείο Πολιτισμού δηλώνει «αναρμόδιο»!
ΠΡΟΤΑΣΗ
- Σύνταξη νέου πλαισίου προγραμματικής σύμβασης λειτουργίας, με σαφείς δεσμεύσεις και υποχρεώσεις των εταίρων, με επαναφορά - επανακαθορισμό του τρόπου πρόσληψης των καλλιτεχνικών διευθυντών και με διασαφήνιση των αρμοδιοτήτων και των υποχρεώσεών τους. Στο νέο αυτό πλαίσιο κρίνεται απαραίτητος ο επανασχεδιασμός και ο καθορισμός εφικτών στόχων (ποιοτικών και ποσοτικών) αλλά και η πρόβλεψη/δημιουργία κινήτρων για δράσεις εκτός της χώρας που θα μπορούσαν πέραν της πολιτισμικής ανταλλαγής, να λάβουν σημαντικό ρόλο σε ένα γενικότερο σχεδιασμό πολιτισμικού τουρισμού.
- Επανακαθορισμός του ποσού χρηματοδότησης με επιστροφή τουλάχιστον στο ποσό επιχορήγησης του 2009, ήτοι 200.000 ευρώ, με σαφές χρονοδιάγραμμα καταβολής επιχορήγησης το οποίο θα δίνει την ευκαιρία υλοποίησης προγράμματος δράσης των ΔΗΠΕΘΕ δίχως αποκλίσεις.
- Δικαιότερη κατανομή ή ξεχωριστή συμφωνία για επιπλέον υποστήριξη στα ΔΗΠΕΘΕ με αναμφισβήτητες δυσκολίες μετακινήσεων στις ζώνες ευθύνης τους. Ειδικά για τα Νησιωτικά Περιφερειακά Θέατρα, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα μιας εξτρά χρηματοδότησης ναύλων και εκτός έδρας εφόσον πραγματοποιεί τις περιοδείες(το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου συμπεριλαμβάνει στον τομέα ευθύνης του εννέα νησιά, αρκετά εκ των οποίων μπορεί να επισκεφτεί μόνο μέσω Αθήνας).
- Πρόταση στην ΕΝ.ΠΕ. για κοινή απόφαση που θα αποτελεί δέσμευση στις Περιφερειακές Διοικήσεις οι οποίες αποτελούν συμβαλλόμενους εταίρους των ΔΗΠΕΘΕ, για οικονομική στήριξη με συγκεκριμένο ποσό.
- Δημιουργία ενός ανώτερου εποπτικού - συμβουλευτικού - ελεγκτικού οργάνου αποτελούμενου από το Υπ. Πολιτισμού και Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο θα επιφορτιστεί αποκλειστικά με τον έλεγχο λειτουργίας των ΔΗΠΕΘΕ, την τήρηση των υποχρεώσεων όλων των συμβαλλομένων μερών της προγραμματικής σύμβασης, τον έλεγχο των επιδοτήσεων, του παραγόμενου έργου και την καθοδήγηση και παροχή υποστήριξης για ορθή λειτουργία. Το όργανο αυτό θα μπορούσε να καθιερώσει εξάμηνη συνάντηση των Διευθυντών και Προέδρων των Δη.Πε.Θε, για ανταλλαγή προβληματισμών, ιδεών, προτάσεων και εξεύρεσης λύσεων στα ζητήματα που προκύπτουν και απασχολούν το θεσμό.
- Συνεργασία του Εθνικού Θεάτρου (ίσως της «πειραματικής σκηνής») με όλα τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα, μέσα από παραγωγές χαμηλού κόστους, δίνοντας την ευκαιρία να αποκτήσουν μεγαλύτερης δυναμικής ορίζοντες και αξίες.
Με την εμπειρία μου τώρα ως ιδρυτικό μέλος του ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου και βρισκόμενος δίπλα του παρακολουθώντας στενά και ανελλιπώς την εικοσαετή πορεία του, αλλά και ως σχολαστικός παρατηρητής όλων των υπολοίπων ΔΗΠΕΘΕ, με βεβαιότητα πιστεύω ότι τίποτε από τα προαναφερόμενα δε μπορεί και δε θα λειτουργήσει σωστά, αν δεν ενεργοποιηθεί πρώτα το πέμπτο σκέλος της ανωτέρω προτάσεως, δηλαδή το εποπτικό ελεγκτικό όργανο.
Αν κατά τη διάρκεια επεξεργασίας των προτάσεών μας, εκφραστεί επίσης μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ οποιαδήποτε ανησυχία σε σχέση με τη συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης Α & Β βαθμού, ή για τις περιπτώσεις που τοπικές κοινωνίες και δημοτικές αρχές επιθυμούν τη συνέχεια λειτουργίας του ΔΗΠΕΘΕ τους αλλά αδυνατούν να το στηρίξουν, τότε ίσως θα ήταν φρόνιμο να εξεταστεί και η περίπτωση τα ΔΗΠΕΘΕ ή κάποια εξ αυτών, να μπορούν να μετεξελιχθούν σε αυτοτελείς κρατικούς καλλιτεχνικούς οργανισμούς με τη μορφή των «Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου».
Ως αυτοτελείς κρατικοί καλλιτεχνικοί οργανισμοί, θα μπορούσαν να αποτελέσουν «Περιφερειακά Κρατικά Θέατρα» με νόμο του κράτους, ο οποίος θα εξαλείψει πολλές από τις δυσλειτουργίες που προκαλούνται από την αυτοδιοίκηση και τον «Καλλικράτη». Η μετατροπή των ΔΗΠΕΘΕ σε κρατικά θέατρα με συγκεκριμένες καταστατικές υποχρεώσεις, θα ορίζει δεσμευτικά την υποδομή, τον τρόπο λειτουργίας τους, τις δράσεις και τη δημόσια προκήρυξη θέσης των διευθυντών τους, ενώ θα θέτει συγκεκριμένους καλλιτεχνικούς όρους προσαρμοσμένους με τις ανάγκες και απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών των περιφερειών, στις οποίες η παρουσία του φορέα θα είναι υποχρεωτική.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής να καθίσταται αρμόδιος και γενικός υπεύθυνος αποκλειστικά σε καλλιτεχνικής φύσεως ζητήματα, να ορίζεται από το Δ.Σ. με τη συγκατάθεση του Υπουργείου Πολιτισμού και να είναι ανακλητός σε όλη τη θητεία του.
Η χρηματοδότηση των ΔΗΠΕΘΕ αυτής της μορφής θα είναι συγκεκριμένη βάσει χρονοδιαγράμματος με το οποίο θα εναρμονίζεται και το ετήσιο πρόγραμμα δράσης. Η χρηματοδότηση θα προσαρμόζεται ξεχωριστά για το κάθε ΔΗΠΕΘΕ, ενώ θα πραγματοποιείται εξ’ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό του κράτους δια του Υπουργείου Πολιτισμού. Σε αυτό το σχήμα Δήμοι και Περιφέρειες θα απέχουν, απομακρύνοντας έτσι τα φαινόμενα οικονομικού κωλύματος ή και παρεμβατικότητας, ενώ θα έχουν παρουσία στα Δ.Σ. Την ολοκληρωτική ευθύνη σύνθεσης των συμβουλίων θα έχει το Υπ. Πολιτισμού, ορίζοντας ανακλητούς αντιπρόσωπους του και τοπικούς εκπροσώπους, με άμεση σχέση, γνώση ή απασχόληση με τον πολιτισμό.
Γιάννης Ζαφείρης
Καλλιτεχνικός Διευθυντής Δη.Πε.Θε. Βορείου Αιγαίου με έδρα τη Χίο.
