Σημεία
της εισήγησης του Βουλευτή ΠΑΣΟΚ Χίου,
Κώστα Τριαντάφυλλου στην ημερίδα που διοργάνωσε η ΠΕ Πειραιά και η εφημερίδα
“Ελευθεροτυπία” με θέμα:
«Η πρόκληση της Συνταγματικής Αναθεώρησης»
(ενότητα
« Συνταγματική Αναθεώρηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση»).
Το Συνταγματικό
κείμενο πρέπει να είναι λιτό και περιεκτικό.
Στην Ελλάδα έχουμε Σύνταγμα μεσαίου μεγέθους με μεσαίο αριθμό
αναθεωρήσεων σε σχέση με άλλες χώρες. Η
Μεγάλη Βρετανία δεν έχει γραπτό Σύνταγμα, ενώ οι ΗΠΑ έχουν κάνει ελάχιστες
αναθεωρήσεις στο πάνω από 200 χρόνια σύνταγμα τους, σε σχέση με το δικό μας του
1974.
Χρειαζόμαστε
θεσμικές ανατροπές, όχι μόνο για να βγούμε από την κρίση, αλλά, κυρίως, για να
μην ξαναβρεθεί η χώρα σε παρόμοια κατάσταση.
Η
Συνταγματική Αναθεώρηση δεν είναι αυτοσκοπός, ούτε συνιστά από μόνη της ανάγκη. Αντίθετα, η ύψιστη αυτή πολιτειακή και πολιτική διαδικασία πρέπει να
υπερβαίνει τη συγκυρία και να ανταποκρίνεται η ίδια στις διαχρονικές ανάγκες
τις χώρας.
Βρισκόμαστε σε
μια διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική συγκυρία, όπου τα κοινωνικά δικαιώματα είναι
υπό πίεση. Η αναθεώρηση δεν πρέπει να μας οδηγήσει στην κρίση του Συντάγματος,
αλλά να οδηγηθούμε στο “Σύνταγμα της εξόδου από την κρίση”. Γι’ αυτό είναι σίγουρα αναγκαία η συναινετική,
ριζοσπαστική και υπεύθυνη αναθεώρηση, προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της
ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Να τοποθετηθεί οριστικά η χώρα εντός της Ευρώπης, εκεί
όπου πρέπει να επιλύσει η ίδια τα προβλήματα της και να συμβάλλει στη διέξοδο από την κρίση και της Ευρώπης.
Αναγκαία η
προστασία του θεσμικού κεκτημένου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση
Η Τοπική
Αυτοδιοίκηση αποτελεί έκφραση της «Τοπικής Αυτονομίας». Είναι ένας συμμετοχικός
θεσμός, ένα πολυδιάστατο διοικητικό θεσμικό φαινόμενο.
Το 2001 η
συνταγματική αναθεώρηση επέφερε σημαντικές αλλαγές στο θεσμό, μετά τη
ριζική αναθεώρηση του άρθρου 102 με
ευρύτατη πλειοψηφία. Κατοχυρώθηκαν οι
δύο βαθμοί Αυτοδιοίκησης. Εισήχθη το τεκμήριο της αρμοδιότητας υπέρ των ΟΤΑ για
τη διαχείριση των ‘‘τοπικών υποθέσεων’’.
Κατοχυρώθηκε η
υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει τους αναγκαίους πόρους για εκπλήρωση της
αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους .
Προστέθηκε
η επιφύλαξη του Νόμου για την καθολική ψηφοφορία με σκοπό να δοθεί η ευχέρεια
στο νομοθέτη να παραχωρήσει υπό προϋποθέσεις, το δικαίωμα του εκλέγειν στους
αλλοδαπούς.
Κατοχυρώθηκε
η δυνατότητα ανάθεσης στους ΟΤΑ κρατικών αρμοδιοτήτων (που συνιστούν ‘‘αποστολή
του κράτους’’), με την ανάλογη μεταφορά πόρων.
Κατοχυρώθηκε
κατά τρόπο ρητό η δημοσιονομική και Οικονομική Αυτοτέλεια των ΟΤΑ με τη
μεταφορά πόρων. Ωστόσο χρειάζεται ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί.
Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση λειτουργεί και πρέπει να
συνεχίσει να λειτουργεί ως παράγοντας κοινωνικής συνοχής. Της δίνει τη
δυνατότητα, άλλωστε η μετά Καλλικράτη δομή, η έκταση και η στελέχωσή της.
Μετά την
αναθεώρηση του 2001 ο Καλλικράτης ήλθε ως συνέχεια της μεταρρυθμιστικής
προσπάθειας κατοχυρώνοντας ισχυρούς δήμους και ισχυρές Περιφέρειες.
Θέματα
προς συζήτηση ενόψει της νέας Αναθεώρησης.
Με
αφορμή τη φορολογική αποκέντρωση πρέπει να ξεφύγει η Τοπική Αυτοδιοίκηση από
οικονομική εξάρτηση και να οδηγηθεί ο θεσμός στην ουσιαστική αναβάθμιση.
Να
προχωρήσουμε στη Μητροπολιτική και Νησιωτική αυτοδιοίκηση. Να αποφασίσουμε τη
θέσπιση διαδικασιών νομοθετικής πρωτοβουλίας από τους ΟΤΑ και βεβαίως, να
ενεργοποιηθούν τα Τοπικά Δημοψηφίσματα.
Η
εισαγωγή με ρητή ερμηνευτική δήλωση ή διάταξη
της μεταφοράς των ρυθμιστικών
αρμοδιοτήτων του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.
Η
Συνταγματική Αναθεώρηση μας δίνει τη δυνατότητα να ασχοληθούμε και με άλλα
σημαντικά ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως η Αξιοκρατία, η Νομιμότητα
και η Διαφάνεια:
ñ Να
κατοχυρώνεται η εγγύηση μέσω ειδικής διαδικασίας επιλογής προσώπων στα δημοτικά
νομικά πρόσωπα
ñ Να
καθιερώνεται ένα μη πολιτικό σύστημα ελέγχου της νομιμότητας των οικονομικών
των ΟΤΑ
ñ Να
ενισχυθεί η διαφάνεια με θεσμούς δημοσιότητας σε τοπικό επίπεδο με τη χρήση του
διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών.
Συμμετοχή
αλλοδαπών στην εκλογική διαδικασία των εκλογών Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Το πρώτο
βήμα έγινε το 2001.
Η
πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ εκπέμπει μία παρωχημένη αντίληψη που δεν αξιοποιεί τη συνταγματική αναθεώρηση
του 2011 ούτε την ιστορική ερμηνεία του άρθρου, 102.
με την
υπόθεση αυτή ανέκυψε ξανά το κλασικό πρόβλημα:
τι ανήκει στην αρμοδιότητα του δημοκρατικά νομιμοποιημένου νομοθέτη και
τι στην αρμοδιότητα του δικαιοκρατικά νομιμοποιημένου Δικαστή. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία περίπτωση ενός
προοδευτικού Νομοθέτη και ενός
Συντηρητικού Δικαστή.
Προφανώς
σεβόμαστε τις δικαστικές αποφάσεις, όμως διατηρούμε το δικαίωμα της πολιτικής
κριτικής. Το ζήτημα της συμμετοχής των αλλοδαπών στις εκλογές της ΤΑ υπό
προϋποθέσεις, άπτεται της υπέρτατης
αρχής του Κράτους Δικαίου και γι’ αυτό πρέπει να διασφαλιστεί και Συνταγματικά.
