ΠΡΟΤΟΜΕΣ ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ ΣΕΦΕΡΗ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΤΟΥΡΚΟΣ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ

tούρκος Αρθρογράφος προτείνει προτομές, του Καβάφη στη Κεντρική Πλατεία του Νεοχωρίου και του Σεφέρη σε πλατεία της Σμύρνης

Αναδημοσιεύουμε από την "ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ' της Κων/πόλεως σε μετάφραση της κ. Νίκης Σταυρίδη περισπούδαστο άρθρο του Τούρκου αρθρογράφου της εφημερίδος "ΣΑΜΠΑΧ" Ενγκίν Αρντίντς, που αναφέρεται στις εκδηλώσεις της ομογένειας για τον Κ. Καβάφη και προτείνει μεταξύ άλλων να στηθεί προτομή του Γ. Σεφέρη στη Σμύρνη, σκέψεις και προτάσεις πράγματι πρωτόγνωρες για την εποχή μας.

ΕΝΓΚΙΝ ΑΡΝΤΙΤΣ 

μετάφραση: Νίκη Σταυρίδη

Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις,
δεν θά ‘βρεις άλλες θάλασσες,
η πόλις θα σε ακολουθεί...

Αγαπημένε Κώστα, ίσως εσύ να μην εννοούσες την Πόλη αλλά την Αλεξάνδρεια, ωστόσο η Πόλη αρχίζει τώρα, αυτή τη στιγμή να σε ακολουθεί, τώρα, στα εκατόν πενήντα χρόνια από την γέννηση και ογδόντα χρόνια μετά τον θάνατό σου...

Επειδή η Πόλη μόλις τώρα αρχίζει και να «ακολουθεί τον εαυτό της» (να συνέρχεται, σ.τ.μ.).

Ο μεγάλος ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης, ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, είναι από το Νηχώρι (Γενίκιοϊ) της Πόλης. Πέρασε εδώ κάποια από τα παιδικά του χρόνια, στην Αγγλία κάποια χρόνια της νεότητάς του και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τα χρόνια της ωριμότητας και τα γεράματά του. Η καταγωγή του ωστόσο είναι από εδώ, Νηχωρίτης.

Η Πόλις θα τον ακολουθεί, όπως λέει στο πιο φημισμένο ποίημά του, η Πόλη και όχι η Αλεξάνδρεια... Στην Αλεξάνδρεια τώρα πλέον ζουν άνθρωποι που δεν τον γνωρίζουν ούτε έχουν ακούσει το όνομά του. Σε βαθμό που να ρωτάς πού είναι το σπίτι του και κανείς να μην ξέρει να σου πει.

 Έμενε στην Ρυ Λέψιους, έναν δρόμο που μύριζε βραστό λάχανο, υγρή μπουγάδα και συνουσία, το τωρινό του όνομα είναι Οδός Σαρμ-ελ-Σεΐχ.

Στον κάτω όροφο του σπιτιού όπου ζούσε, δούλευε ένα πορνείο και δυο σπίτια παραπέρα έμενε ο Νεσίμ, πατέρας του τραγουδιστή Ζορζ Μουστακί, πριν μετοικήσει στη Γαλλία, γείτονάς του. Ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος. Ο ήλιος του απογεύματος έπεφτε πάνω στο κρεβάτι και εκείνος συλλογιζόταν τον αγαπημένο του που είχε φύγει για μια εβδομάδα να πάει στη Σμύρνη και δεν είχε επιστρέψει πια, τα μάτια του ήταν γκρίζα...

Είναι μεγάλος ο Καβάφης, πολύ μεγάλος. Τον διαβάσαμε πάντα από μετάφραση. Είτε του Τζεβάτ Τσαπάν, είτε του Ερντάλ Αλόβα, είτε του Μπαρίς Πίρχασαν. Ήταν καλές μεταφράσεις αλλά από δεύτερο χέρι, από τις αγγλικές του Έντμουντ Κήλι και του Φίλιπ Σέραρντ, δεν σου έδιναν την αίσθηση του πρωτότυπου.

Το έβαλα σκοπό, μόνο και μόνο για να μπορέσω να διαβάσω τον Καβάφη, κάθισα κι έμαθα κουτσά στραβά ελληνικά. Ήταν εξεζητημένη η γλώσσα του, παλιά ελληνικά της ελληνιστικής περιόδου. Για να σας δώσω μια ιδέα, ήταν όπως η γλώσσα, ας πούμε, του δικού μας Γιαχγιά Κεμάλ Μπέγιατλι ή του Αχμέτ Χαμντί Τάνπιναρ. Όμως αποδείχθηκε ότι και ρίμα είχε η ποίησή του και άφθονες παρηχήσεις... Δεν ήταν καθόλου ‘εγκεφαλικός’ ποιητής όπως νομίζαμε...

Θαρρώ πως ήταν ο Ονάτ Κουτλάρ εκείνος που είχε πει ότι «ο αληθινός κινηματογραφόφιλος είναι εκείνος που μπορεί να παρακολουθήσει μια πολωνέζικη ταινία με ντουμπλάζ στα τσέχικα και υπότιτλους στα ουγγαρέζικα και να μπορεί να την απολαύσει». Έτσι κι ένας αληθινός εραστής της ποίησης θα πρέπει να είναι εκείνος που καταφέρνει να ακούσει τον Καβάφη στο πρωτότυπο, έστω κι αν δεν καταλαβαίνει λέξη.

“İpes, tha pagho s’alli yi, tha pagho s’alli thalassa... Mia polis alli tha

vrethi, kaliteri apo afti... Kathe prospathia mou mia katadhiki ine grafti...

Ki in’i kardia mou -san nekros- thameni... O nous mou os pote ston marazmon

afton tha meni...

(...) Kenourious topous dhen tha vris,
 den tha’vris alles thalasses,
i polis tha se akoulouthi...”

Στο Νηχώρι, στον κήπο της Παναγίας της Κουμαριώτισσας, έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Καβάφη. Πόσο θα θέλαμε την προτομή αυτή να την είχε στήσει, όχι η εκκλησία, αλλά ο Δήμος του Γενίκιοϊ (Νηχωριού) και όχι απόμερα, αλλά ακριβώς στο κέντρο του Νηχωριού. Ο μέγας και πολύς Δήμος της Σμύρνης, το προπύργιο της αντίστασης ενάντια στην εξουσία, οι πολύ κοσμικοί (όχι θρησκειολάτρες, σ.τ.μ.) και Κεμαλιστές λεβέντες, τι άλλο περιμένουν για να στήσουν στη Σμύρνη την προτομή του Νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη, ενός τέκνου της Σμύρνης; Μήπως την παρότρυνση κάποιου φιλοκυβερνητικού;